استفتائات جدید - جلد دوم

روح جستجوگر و ذهن پر سؤال هر انسانى او را براى رسیدن به حقیقت و برطرف کردن ابهاماتى که پیرامون مسائل مختلف وجود دارد به سؤال کردن وادار مى نماید، چرا که یکى از بهترین طرق روشن کردن مجهولات و رسیدن به واقعیّتها، سؤال نمودن از کسانى است که اطّلاع کافى دارند.
همان طور که خداوند متعال مى فرماید: (فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛ مسائلى را که نمى دانید از اهل اطّلاع و کسانى که آگاه هستند بپرسید).
به همین دلیل اسلام که یک آیین فطرى و هماهنگ با عقل و منطق است نه تنها بر این مسأله فطرى که در بین عقلا معمول و معروف است مهر تأیید نهاده، بلکه به طرق مختلف مردم را به آن تشویق و در مواردى الزام کرده است، البتّه سؤالاتى که انگیزه الهى و منطقى دارد نه سؤالاتى که هدف از آن لجاجت، خودنمایى، اظهار فضل، و تحقیر دیگران باشد.

استفتا
این کلمه یک واژه عربى است و به نوع خاصى از سؤالات اطلاق مى شود، سؤالى که پیرامون مسائل و احکام شرعى و عملى از افراد ذى صلاح و مراجع معظّم تقلید مطرح مى گردد.

پیشینه استفتا
سابقه استفتا به صدر اسلام برمى گردد، یعنى از زمانى که مسلمانان مکلّف به تکالیف و احکام عملى مانند نماز، روزه و ... شدند استفتا نیز متولد شد، چرا که مسلمین پیرامون این احکام از نبى مکرّم اسلام حضرت رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) سؤالاتى مى کردند که بسیارى از آنها موجود است، حتى قرآن مجید عین این ماده را در مورد بعضى از سؤالات مربوط به ارث ذکر فرموده است: «یستفتونک قل اللّه یفتیکم فى الکلاله» «1» و این مسأله در اعصار ائمّه (علیهم السلام) در مقیاس وسیعتر ادامه پیدا کرد و درعصر حضرت امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) وسعت زیادى پیدا کرد. به گونه اى که قسمت عمده اى از روایات فقهى موجود که از معصومین (علیهم السلام) به دست ما رسیده است، همه به صورت سؤال و جواب و به اصطلاح استفتا مى باشد.

جاذبه استفتا
استفتا، بلکه هر نوع سؤال و جوابى، جاذبه خاصى دارد یعنى علاقه مردم ب ه کتابهاى سؤال و جواب نسبت به کتابهاى دیگر، و استفتائات نسبت به رساله هاى عملیّه، بیشتر است و شاید علّت، این باشد که در این نوع کتابها آنچه را که خواننده مى خواهد، آمده است نه هر آنچه را که نویسنده اراده کرده است. همانند میزبانى که غذاى مورد علاقه میهمان را تهیّه مى کند نه آنچه خودش مى خواهد، استفتائات نیز غذاى روح آدمى است که مطابق میل و علاقه و نیاز سؤال کننده تهیّه شده است.

این کتاب حاصل جلسات چند ساله «شوراى استفتا» استاد معظّم، مرجع عالیقدر حضرت آیه اللّه العظمى مکارم شیرازى مدّظلّه العالى مى باشد، این جلسات که در محضر معظّم له و با شرکت جمعى از علماى محترم حوزه علمیّه قم تشکیل مى شد، عهده دار جوابگویى استفتائاتى بود که از داخل و خارج از کشور به دفتر معظّم له مى رسید که پس از بحث و بررسى کامل به آنها جواب داده مى شد، و از بین نامه ها، سؤالات جدید و تازه براى استفاده عموم انتخاب مى شد که به شکل کتاب حاضر درآمده است.
لازم به ذکر است که بر اثر زیاد بودن استفتائات، روزانه دو جلسه استفتا تشکیل مى شد و مرجع عالیقدر با صبر و حوصله کافى به سؤالات جواب مى دادند، به گونه اى که گاهى از اوقات پاسخ به یک سؤال تمام وقت جلسه را مى گرفت. در این جا لازم است که از زحمات اعضاى محترم شوراى استفتاى معظّم له تقدیر و تشکر وبراى روح اعضایى که به جوار حق شتافته اند طلب رحمت و مغفرت نماییم.

چند یادآورى لازم
در این جا لازم است خوانندگان عزیز را به چند نکته توجّه دهیم:
الف) اگر چه تمام سؤالات این مجموعه همان گونه که قبلا اشاره شد نخست در شوراى استفتاى معظّم له مطرح شده بود، ولى از آن جا که حضرت استاد نسبت به مسائل علمى و بخصوص مسائل شرعى و استفتائات عنایت خاصّى دارند قرار شد که همه مسائل دوباره از نظر معظّم له گذرانده شود به همین دلیل بعد از این که یک سال کارهاى مقدماتى روى استفتائات انجام شد، کار قرائت استفتائات در محضر معظّم له شروع گردید و تک تک سؤالات دوباره به نظر ایشان رسید و مرجع عالیقدر در بعضى از موارد اصلاحاتى را نیز انجام دادند، در ضمن قسمتى از سؤالات نیز توسط خود معظّم له در کنار بیت اللّه الحرام و حرم حضرت رسول (صلى الله علیه وآله) (رزقنا اللّه و ایاکم ان شاء اللّه) در سفر عمره مفرده اى که به مکّه مکرّمه داشتند مطالعه و اصلاح شد.
ب) استفتائات این مجموعه، منحصر به ایران اسلامى نیست بلکه حاصل نامه هایى است که از سراسر کشورهاى مسلمان نشین رسیده است، بنابراین اگر به سؤالاتى برخورد کردید که با جوّ حاکم بر میهن اسلامى ما سازگار نبود، احتمالا آن سؤالات از سایر کشورهاست.
ج) براى حفظ اسرار سؤال کنندگان عزیز، ویژگی هاى شخص سؤال کننده که در متن نامه بوده حذف شده است و بعضى از سؤالات نیز تلخیص گردیده است.
د) از آن جا که متن فعلى به نظر آن مرجع عالیقدر رسیده و بعضى از جواب ها اصلاح شده است، اگر تفاوتى بین جواب هایى که در دست دارید با آنچه در این کتاب آمده است، وجود داشته باشد جواب هاى این کتاب مقدّم است.