جامعیت قرآن کریم

مسئله قلمرو موضوعی قرآن قدمتی بسیار داشته، آیات و روایات متعدد در این باره وجود دارد. علاوه بر این، به دلیل نقش مهم قرآن در زندگی مسلمانان، اندیشمندان مسلمان به قلمرو آن توجه کرده اند و این مبحث در منابع پیشینیان آمده است؛ مانند مبحث اعجاز محتوایی قرآْن در علوم قرآنی و مباحث تفسیری مفسران در شرح آیات مربوط به گستره موضوعی قرآن.

ضرورت بحث از قلمرو موضوعی قرآن برای عصر و نسل امروز ما، با گذشته متفاوت است؛ به ویژه جنبه نفی آن و بحث از روش ها و توانایی آیات و روایات در تعیین قلمرو قرآن. شاید علت، این باشد که مسئله قلمروشناسی وحی به شکل کنونی آن، بیشتر برای حل تعارض عقل و وحی است. این رویکرد در جوامع گذشته اسلامی چندان مطرح نبوده است؛ چرا که:

1. قرآن مشوق استفاده از عقل در کشف حقایق بوده است و در گذشته، تعارضی بین عقل و وحی احساس نمی کردند؛

2. علم تجربی آن چنان وسعت و دقت نیافته بود که در مقابل داده های وحیانی قد علم کند.

قلمرو موضوعی قرآن را از دو جهت می توانیم بررسی کنیم:

1. قرآن کریم به چه موضوعاتی پرداخته است و آیا تمام مسائل دنیوی و اخروی انسان در قلمرو قرآن جای می گیرد؟

2. قرآن کریم تا چه اندازه به این مسائل پرداخته است؟

مقصود اصلی کتاب "جامعیت قرآن کریم:پژوهشی در قلمرو موضوعی قرآن" بررسی مسئله نخست در دوازده فصل می باشد:

فصل اول: پیشینه،مفاهیم و مبانی

فصل دوم: روش ها و دیدگاه ها

فصل سوم: دلایل عقلی قلمرو موضوعی قرآن

فصل چهارم: اوصاف قرآن کریم و قلمرو موضوعی آن

فصل پنجم: اهداف قرآن و قلمرو موضوعی آن

فصل ششم: علم پیامبر و قلمرو موضوعی قرآن

فصل هفتم: دلایل قرآنی قلمرو موضوعی قرآن

فصل هشتم: قلمرو موضوعی قرآن در روایات

فصل نهم: جامعیت تام قرآن، در ظاهر و باطن

فصل دهم: نقد و بررسی دیدگاه های دیگر

فصل یازدهم: قلمرو موضوعی ظاهر قرآن

فصل دوازدهم: روش کشف مسائل قرآن و دسته بندی آن ها