دانشنامه دانشنامه ها

هدف از تدوین این اثر، شناسایی و معرفی دانشنامه های تألیف شده فارسی از آغاز تا زمان حاضر است که در هریک از مداخل آن با ارائه شرح حال مختصری از نویسنده یا نویسندگان، محتوای کلی اثر، نحوة عرضه مطالب و ویژگی های دانشنامه ای آن مورد بررسی قرار گرفته است. دانشنامه دانشنامه ها بالغ بر 200 دانشنامه اعم از دانشنامه های کهن و معاصر، را معرفی، نقد و تحلیل کرده است.

در این مجموعه کوشش بر آن بوده است که با گردآوری و معرفی دانشنامه های قدیم و معاصر ایران، شمایی کلی از تاریخچة دانشنامه نگاری در ایران، به دست داده شود؛ ملاک در تقسیم بندی دانشنامه ها به کهن و معاصر، این بوده که دانشنامه های یکصدسال اخیر در بخش معاصر قرار گرفته اند و آنچه مربوط به پیش از آن است، در قسمت دانشنامه های کهن قرار گرفته است.

ملاک دانشنامه بودن هر اثر نیز قرارگیری موضوعی آن در فهرست کتابخانه های ملی در ردة دانشنامه ها، و دایرة المعارف ها بوده و با توجه به اینکه کتب اطلاعات عمومی هم در این دسته جای می گیرند، در این اثر گنجانده شده اند. دانشنامه های کهن برحسب تاریخ تدوین آنها و دانشنامه های معاصر به ترتیب الفبایی مرتب شده اند.

در هر مورد اطلاعات کتاب شناختی دانشنامه، روند تألیف یا ترجمه، و ارزش های دانشنامگی اثر، تبیین شده است. در قسمت دانشنامه های کهن، با توجه به اینکه این آثار تک مؤلف بوده اند، شرح مختصری از زندگانی و آثار مؤلف هم آمده است. در مواردی که لازم بود با آوردن نمونة مدخل، از آن دانشنامه، سعی شده به ایضاح بیشتر مطلب کمک شود.

همة اطلاعات مربوط به دانشنامه ها در درجة نخست از خود آثار و مقدمه و متن آنها استخراج شده و در مراحل بعد از منابع دیگر. مرجع اصلی در هر دو بخش این اثر، کتاب های مدخل شده بودند و مقالات نقد و بررسی یا معرفی در درجة دوم به عنوان منابع فرعی استفاده شده اند.