کتاب تعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی که دفتر هجدهم از مجموعه تبیان می باشد، در دوفصل به بررسی اهمیت و جایگاه تعلیم و تربیت و عوامل مؤثر بر آن از دیدگاه حضرت امام خمینی(س) می پردازد.
در مقدمه این کتاب ضمن بیان اهمیت تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام و ضرورت تربیت انسان هدف از نگارش این اثر را تبیین دیدگاه ها و اندیشه های حضرت امام خمینی(س) که در این عصر وارث به حق انبیا و اولیا است با استفاده از نفحات جان بخش تعلیم و تربیت اسلامی می داند. این مقدمه بر این باور است که از دیدگاه امام خمینی (س) اسلام، قرآن، انبیا و ائمه علیهم السلام همگی در تربیت انسان نقش مهمی دارند. قرآن کتاب تربیت و انسان سازی است و اسلام و مکتب توحیدی می تواند انسان را در همه ابعاد وجودی اش تربیت کند.
فصل اول این اثر با عنوان اهمیت و جایگاه تعلیم و تربیت شامل مباحث اهمیت تربیت، ضرورت تربیت انسان، تربیت پذیری انسان، علم و آموزش جهت دار و آموزش و پرورش محور برنامه های انبیا می باشد.
در فصل دوم که عوامل مؤثر بر تعلیم و تربیت نام دارد عوامل دینی، عوامل فردی و عوامل اجتماعی و محیطی مورد بررسی قرار گرفته است. در عوامل دینی به نقش اراده و عنایت الهی، انبیا و ائمه، اسلام، قرآن، احادیث، ادعیه، ایام الله، شعائر مذهبی و عزاداریها اشاره شده است و در عوامل فردی نیز زمینه وراثتی قبل از تولد، اعتقاد به مبدأ و معاد، اتصال روحی به خداوند(توکل، اخلاص، توجه خاص به خدا و ...)، فضایل اخلاقی و رذایل اخلاقی مورد توجه قرار گرفته است. در بحث عوامل اجتماعی و محیطی نیز مباحث حضرت امام خمینی(س) در زمینه های فرهنگ، مکتب، حکومت و قانون، خانواده، مدرسه و دانشگاه، حوزه های علمیه، روحانیت، مساجد، ورزش و مکانهای ورزشی، متفکران، نویسندگان، رسانه ها، نهادهای تأدیبی و اجرای حدود الهی، جنگ و دفاع، بلایا، مصائب و امتحان دسته بندی شده اند.
گفتنی است که مجموعه کتاب های تبیان به دسته بندی موضوعی آثار حضرت امام می پردازد و در این اثر نیز به همین شیوه عمل شده است و در پایان هر تاریخ صدور پیامها و سخنرانی های حضرت امام خمینی(س) مأخوذ از مجموعه صحیفه امام و سایر منابع موجود در مؤسسه ذکر شده است.
از دیگر ویژگی های مفید این کتاب می توان به برخورداری از فهرست تفصیلی، مأخذ و منابع اشاره کرد.