کالبد شکافی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

کتاب حاضر تلاشی است در راستای روشن ساختن ابعاد مختلف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می باشد که با دیدی واقع نگرانه و اجرایی، سیاست خارجی ایران را مورد بررسی قرار داده است.

این کتاب شامل مقدمه، چهار فصل و ارائه پیشنهادات می باشد.

فصل اول به چارچوب نظری، اهداف و ماهیت سیاست خارجی، ابزارهای تحقّق سیاست خارجی و نحوة مطالعه سیاست خارجی پرداخته است.

در فصل دوم بسترهای شکل گیری سیاست خارجی ایران مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل رابطه سیاست خارجی و موقعیت ژئوپلتیکی ایران به عنوان مهمترین بستر شکل گیری سیاست خارجی ایران مورد بررسی قرار گرفته است ـ موضوع مهمی که در مطالعات سیاست خارجی ایران کمتر به آن پرداخته شده است ـ و در ادامه، تأثیر عوامل ایدئولوژیکی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مطالعه می شود. عوامل فرهنگی، اقتصادی، روانشاختی، سیاسی، امنیتی و نظامی از دیگر مباحثی است که در این فصل مورد بررسی قرار گرفته است.

در فصل سوم اهداف، مقاصد و اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مورد مطالعه قرار گرفته است. در این فصل، اهداف و ماهیت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس قانون اساسی، سند چشم انداز ایران در سال 1404 و نیز بر اساس بیانات امام خمینی(ره) مورد بررسی قرار گرفته است و سعی شده است چارچوب مبانی سیاست خارجی کشور، اصول کلّی، مبانی آرمانی و انقلابی، اهداف کاربردی و متناسب با شرایط و مقتضیّات کشور در نظام بین الملل مورد پژوهش قرار گیرد. بر این اساس اهداف مورد بررسی قرار گرفته در این فصل عبارتنداز: اهداف و مقاصدی که در برگیرنده ملاحظات انقلابی جمهوری اسلامی ایران هستند، و اهداف و مقاصدی که ناظر بر حفظ و صیانت از منافع ملی و هویت ملی ایران می باشد.

در فصل چهارم ساختار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و نهادهای تأثیرگذار بر آن مورد مطالعه قرار گرفته است. در این فصل با توجه به ساختار پیچیده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، نهادها و مؤلفه های تأثیرگذار بر آن به دو دسته مؤلفه های مستقیم تأثیرگذار و مؤلفه های غیرمستقیم تأثیرگذار بر روند سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تقسیم شده اند و زیرمجموعه آنها مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش آخر نیز به اجمال به ارائه پیشنهادهایی در راستای بهره وری هرچه بیشتر در سیاست خارجی کشور پرداخته شده است.