نهادهای مالی زکات در کشورهای اسلامی و جمهوری اسلامی ایران

زکات یکی از واجبات دین مقدس اسلام است که در بسیاری از آیات قرآن، هم ردیف نماز ذکر گردیده و به آن پرداخته شده است و در نظام مالی اسلامی از جایگاه بسیار بالایی برخوردار می باشد. به عبارت دیگر می توان گفت زکات یکی از منابع اصلی تأمین مالی در اسلام است.
این کتاب به منظور افزایش بهره وری و برخورداری از کار آیی و اثربخشی در حوزه های جمع آوری، اداره و توزیع زکات، ایجاد نهادهای مالی زکات در کشور به رشته تحریری در آمده است.
هدف این کتاب، ارائه الگویی جهت ایجاد نهادهای مالی زکات در جمهوری اسلامی ایران می باشد تا با کمک این نهادهای، جمع آوری، توزیع و اداره زکات سامان یابد و زکات بتواند نقش اصلی خود را در جامعه اسلامی ایفا کند.
از این رو این کتاب در سه بخش به شرح ذیل ساماندهی شده است:

بخش نخست با عنوان «بررسی پیش نیازهای فقهی ایجاد نهادهای مالی زکات»؛ پیش نیازهای فقهی ایجاد نهادهای بررسی شده است.
این بخش شامل سه فصل است:
در فصل نخست، ابتدا مفهوم زکات بیان شده است. سپس به تاریخچه زکات در اسلام اشاره شده است، در ادامه به اهمیت زکات از دیدگاه آیات و روایات اشاره شده است و در پایان این فصل، مصارف زکات و چگونگی تقسیم آن بین اصناف هشتگانه در نزد مذاهب پنج گانه اسلام و فقه جدید اهل سنت بررسی شده است.
در فصل دوم، به منابع زکات اشاره شده است. برای این منظور ابتدا اموال مشمول زکات در آیات و روایات بررسی شده است. سپس به مقایسه اموال مشمول زکات در نزد مذاهب اسلامی و فقه جدید اهل سنت پرداخته شده است و در پایان نظریه تعمیم زکات به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته است.
در فصل سوم نقش حکومت در قبال زکات بررسی شده است. بدین منظور، دو نظریه ای که در این زمینه وجود دارد، مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا نظریه پرداخت زکات به وسیله مالک بررسی شده است و دلایل کسانی که این نظریه را پذیرفته اند، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است و سپس نظریه پرداخت زکات به امام و حاکم اسلامی مطرح و دلایل آن بررسی می شود.

بخش دوم به بررسی «بررسی نهادهای مالی زکات در کشورهای اسلامی» اختصاص دارد.
این بخش شامل سه فصل است:
فصل چهارم به بررسی قوانین زکات در کشورهای اسلامی از جمله سودان، یمن، اردن، مالزی، پاکستان، عربستان سعودی، کویت، مصر، و لیبی پرداخته است.
فصل پنجم مدیریت و سازماندهی اداری زکات را مورد نقد و بررسی قرار داده است
و فصل ششم نیز به موضوع جمع آوری و توزیع زکات در کشورهای اسلامی اختصاص دارد.

بخش سوم به بررسی وضعیت فعلی زکات در جمهوری اسلامی ایران و ارائه الگو اختصاص دارد.
این بخش شامل دو فصل هفتم و هشتم می باشد.
این دو فصل در مورد تاریخچه زکات در جمهوری اسلامی ایران؛ بررسی قانون زکات در ایران؛ مبانی حقوقی و قانونی تدوین قانون زکات در ایران؛ آیین نامه زکات؛ گام های تدوین قانون زکات ایران؛ ساختار اداری زکات در ایران؛ جمع آوری زکات؛ توزیع زکات؛ بررسی کمیته امداد امام خمینی؛ منابع مالی، ارکان، اهداف وظایف و فعّالیت های عمده این کمیته؛ به بحث و بررسی پرداخته اند.