دیپلماسی عمومی، جامعه مدنی و قدرت نرم: مطالعه موردی ژاپن و ایالات متحده

معرفی کتاب

کتاب پیش رو بر آن است تا با نگاهی دقیق به قدرت نرم، و از طریق تجزیه و تحلیل عمقی دو بازیگر داعیه دار "قدرت نرم" جهان یعنی ایالات متحده و ژاپن، مفهوم قدرت نرم با گرایش به روابط ایالات متحده و ژاپن را بیان نماید.
اکثر مطالبی که تاکنون در مورد قدرت نرم نوشته شده بیشتر بر رقبا و حریفان راهبردی ایالات متحده تمرکز داشته تا بر شرکاء راهبردی این کشور.
این کتاب که به بررسی اتحاد ایالات متحده ـ ژاپن؛ همراه با تاریخ غنی مبادلات نظامی، اقتصادی، دیپلماتیک و فرهنگی نگاشته شده است، منظر ایده آلی را برای ارزیابی قدرت نرم فراهم آورده است.

کتاب حاضر (دارای یک مقدمه از سوی ناشر) از پیش گفتار، مقدمه و دو بخش در قالب شش فصل به شرح زیر به رشته تحریر در آمده است.

مقدمه ناشر با عنوان «وفاق ملی و قدرت نرم، رویکردی اسلامی»، تلاش دارد تا چند گزاره اصلی برای ورود به بحث وفاق ملی و قدرت از منظر اسلامی ـ ایرانی را پیشنهاد دهد و از این طریق بعدی تازه از قدرت نرم که بر الگوی مناسب مدیریت اختلافات استوار است را برای تحقیقات بعدی مطرح نماید.

پس از مقدمه ناشر، پیش گفتار کتاب حاضر به بررسی و بحث در مورد «درک قدرت نرم» پرداخته است.

سپس در مقدمه کتاب با عنوان «اهمیت قدرت نرم»، به تجزیه و تحلیل قدرت نرم در رابطه با مجموعه فزاینده ای از مباحثات عقلانی درباره ماهیت قدرت و نفوذ در امور جهانی پرداخته شده است. در ابتدا به ارزیابی موضوعات کلیدی برخاسته از کتاب نای و همکلامان وی پرداخته و سپس ـ و در جای مناسب ـ بیان می دارد که مولفین در کدام بخش های این کتاب به بررسی این موضوعات کلیدی پرداخته اند.
در ادامه به این سوال پاسخ می دهد که چرا روابط ایالات متحده ـ ژاپن تا این حد زمینه حاصلخیزی برای کاوش درباره قدرت نرم فراهم آورده است؟
و در پایان نیز به همراه معرفی مختصری از ساختار کتاب، اقدام به نتیجه گیری کرده است.

پس از گفتارهای مقدماتی حول موضوعات بنیادین درک/ برداشت و قدرت نرم، مقالات این کتاب از دو فضایی که قدرت نرم در آن بکار گرفته شده یعنی دیپلماسی عمومی و جامعه مدنی عبور می کند.
نویسندگان این کتاب بعنوان یک گروه، سعی می کنند تا از طریق توجه بیشتر به شرایط تاریخی ای که قدرت نرم در آن ایجاد شده و همچنین شرایط اجتماعی که در کیفیت ظهور آن تأثیر داشته؛ از اشتباهات ادراکی که اغلب با قدرت نرم همراه است دوری کنند.

بخش اول با عنوان «درک و برداشت آمریکا و ژاپن نسبت به یکدیگر»، چهار فصل اول کتاب را تشکیل می دهد.
فصل اول با عنوان «آمریکایی ستیزی در ژاپن»، بر آن است تا از طریق اشاره به اهمیت تحلیل قدرت نرم از منظر زمینه های سیاسی و فرهنگی چندگانه ای که جذابیت یک کشور می تواند در آن زمینه ها ایجاد شود، فضای کتاب را آماده کند. این فصل به آمریکایی ستیزی نوین در ژاپن که از اواخر دهه 1990 بوجود آمده، تمرکز می کند. این آمریکایی ستیزی ترکیبی از ملی گرایی، رنجش و خشم نسبت به نادیده گرفتن ژاپن توسط ایالات متحده انزواطلب، و ترس از تسلط و برتری آمریکا است. نویسنده به بررسی این موضوع پرداخته است که در ادبیات رایج ژاپن، «آمریکا» به چه صورتی تعبیر و تفسیر شده است و اینکه چگونه این عبارات در ژاپن معاصر پخش شده، مورد استفاده قرار گرفته و اختصاصی شده است. هدف نویسنده تعیین مکان این پدیده در یک قلمرو تاریخی و اجتماعی ـ فرهنگی گسترده تر و کنکاش در پیچیدگی های سیاسی و نظری آن است. همچنین این فصل قصد دارد تا به بررسی عمیق درک و برداشت ژاپنی ها نسبت به ایالات متحده بپردازد.
فصل دوم با عنوان «دیپلماسی عمومی؛ به کارگیری قدرت نرم؛ مراحل کلیدی ارسال و دریافت»، نگارنده حرکتی را در مسیری با گوناگونی بسیار آغاز می کند و از خیزش اقتصادی ژاپن، عذرخواهی جنگ، برنامه های مبادلات [علمی] و تروریسم حرکت کرده و نشان می دهد که چگونه «ارائه محتاطانه» ژاپن و «طرح تهاجمی» قدرت نرم آمریکا می تواند هم تأثیرات مثبت و هم منفی داشته باشد. نگارنده همچنین تعامل مشارکتی ای را که قدرت نرم تولید می کند بررسی، و آن را از تبلیغات تمیز می دهد. سرانجام، نگارنده بیان می دارد که از نظر وی حکومت «قطب شبکه» و تسهیل کننده تولیدات بخش خصوصی است و اضافه می کند که حکومت باید بر تلاش های کمتر قابل مشاهده تمرکز کرده تا فضای پرثمری را برای بازیگران مرتبط همتراز با یکدیگر ایجاد نماید.
نویسنده در فصل سوم با عنوان «قدرت نرم رسمی در عمل: دیپلماسی عمومی ایالات متحده در ژاپن»، روش های خاصی را ترسیم می کند که بر اساس آن سفارتخانه های ایالات متحده ارتباطات راهبردی و روزانه ای را با ژاپنی ها پرورش می دهند و همچنین موجب شکل گیری ارتباطی پایدار نیز می شوند. وی استدلال می کند که از زمان 11 سپتامبر تمایل آمریکا به فعالیت های آموزشی و فرهنگی برای دفاع از سیاست ها افزایش یافته است و دیپلماسی عمومی قالبی تبلیغاتی پیدا کرده است.
فصل چهارم با عنوان «ژاپن قدرت نرم با کار می برد؛ راهبرد و تاثیر دیپلماسی عمومی ژاپن در ایالات متحده»، به بررسی استفاده و تأثیر قدرت نرم ژاپن می پردازد. در ابتدا به تجزیه و تحلیل روشی که حکومت ژاپن به استفاده از قدرت نرم از طریق دیپلماسی عمومی اقدام نمود پرداخته شده است. در این فصل به توصیف اهداف، بازیگران، و بودجه دیپلماسی عمومی ژاپن پرداخته و با دیگر کشورها مقایسه شده است. سپس به ارزیابی تأثیر قدرت نرم ژاپن در رابطه میان ژاپن و ایالات متحده پرداخته شده است. در این فصل تغییرات ایجاد شده در درک و شناخت (در ایالات متحده) نسبت به ژاپن در طول پنجاه سال گذشته و مخصوصاً بعد از 11 سپتامبر و دوران پس از آن را مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. برای این منظور هم از نتایج نظرسنجی ها و هم از شواهد داستان گونه بهره گرفته شده است. در نهایت بر اساس ارزیابی های فوق الذکر، به ارزیابی تأثیر استفاده از قدرت نرم ژاپن در حصول اهداف سیاست خارجی؛ در برابر ایالات متحده پرداخته شده است.

بخش دوم با عنوان «جامعه مدنی»، جایگاه قابل توجه بازیگران غیردولتی در بکارگیری قدرت نرم بیان می شود.
این بخش فصول پنجم و ششم کتاب را شامل می گردد.
فصل پنجم با عنوان «آقای مدیسون در قرن بیست و یکم؛ پخش جهانی حق دانستن مردم»، ا به بررسی قانون آزادی اطلاعات به عنوان منبع قدرت نرم و پویایی رشد و تأثیر آنها می پردازد. نگارنده به کاوش در گستردگی آزادی قوانین اطلاعاتی در ایالات متحده و ژاپن به عنوان شکلی از قدرت نرم می پردازد. وی نشان می دهد که ایالات متحده رهبر ترویج این ایده بوده که بر اساس آن حق دانستن، در ذات دمکراسی های مردمی ـ جایی که حاکمیت با مردم است و نه با پادشاه ـ وجود دارد.
فصل ششم با عنوان «قدرت نرم سمن ها؛ نفوذ فزآینده ماوراء مرزهای ملی»، به طور خاصی به سمن های ژاپن توجه شده است و پیرامون قدرت نرم آنها در چارچوب تجزیه و تحلیل بیان شده، پرداخته شده است. بر همین اساس در این فصل نه تنها به تحلیل سمن هایی که بین اهداف انسان دوستانه و سیاست خارجی سازگاری دارند، می پردازد بلکه آن دسته از سمن هایی را که بر ضد اقدامات حکومتی هستند؛ مانند «بازیگران جامعه مدنی بین المللی» که حتی به حکومتها پاسخگو نیستند، را نیز ارزیابی می کند.
علاوه بر این، فصل حاضر آن محاسبه ای را از جنبش کوچک ولی رو به رشد سمن ها در ژاپن شامل مطالعه در مورد «ژاپن پلتفورم» و «فراخوان جهانی برای اقدام بر ضد فقر» را ارائه می دهد.