در هوای آزادی: گزیده شعر محمد فرخی یزدی

محمد فرخی یزدی در سال 1302 قمری برابر با 1264 شمسی در خانه محمدابراهیم سمسار یزدی متولد شد.
او در خانواده ای زحمتکش رشد کرد و با رنج یتیمی دوران کودکی خود را گذراند.
در مکتب خانه های یزد درس های قدیم فارسی و بخشی از مقدمات عربی را آموخت. در کودکی در یک دکان نانوایی مشغول به کار شد و مدتی هم در مدرسه مرسلین یزد که توسط میسیونرها یا مبلغان مذهبی انگلیسی اداره می شد، به تحصیل پرداخت. 15ساله بود که در مواجهه با انگیزه های ضد اسلامی مربیان مدرسه، شعری سروده و از آن جا اخراج شد. یک بند از آن شعر به این ترتیب است:

سخت بسته با ما چرخ، عهد سست پیمانی / داده او به هر پستی، دستگاه سلطانی /
دین ز دست مردم برد، فکرهای شیطانی / جمله طفل خود بردند، در سرای نصرانی /
ای دریغ از مذهب، داد از این مسلمانی /....

فرخی شعرهایش را در مخالفت با استبداد روی در و دیوار و گاه روی تکه کاغذی می نوشت و به هر نحو ممکن به بیرون از زندان منتقل می کرد.
گاهی او را از زندان قصر به زندان شهربانی می بردند و گاه از زندان شهربانی به زندان قصر می آوردند.
در ازدواج محمدرضا پسر رضاخان با فوزیه خواهر ملک فاروق مصری، هجویه ای در زندان سرود که باعث شد دربار وقت حکم قتلش را صادر کند.
او را در زندان شهربانی در سلول انفرادی نگاه داشتند و بالاخره در 24 مهرماه سال 1318 با تزریق آمپول هوا که شیوه رایج کشتن مخالفان در زندان ها بود، او را کشتند. در پرونده های شهربانی علت مرگ او را مرض مالاریا و نفریت اعلام کردند. جسد فرخی را در بیابان های مسگرآباد تهران به خاک سپردند و امروز هیچ نشانی از مزار او در دست نیست.

دیوان فرخی یزدی در سال 1320 نخستین بار به همت حسین مکی منتشر شد. این اشعار را جامع دیوان، یکی از دوستان و یاران این شاعر یک به یک جمع آوری کرد و دست نویس برخی زندانیان و متن روزنامه ها را برای جمع آوری و تدوین آن پیدا کرد.

اما کتاب پیش رو، شامل مجموعه گزیده ای از غزلیات، رباعیات و دیگر قالب های شعری او مانند قطعه، مسمط ذوقافیتین و مربع ترکیب است.