فلسفه هگل (دوره دو جلدی)

فلسفه هگل را در درجه اول یک فلسفه انسانی نامیده اند؛ که مقولات اصلی آن از علوم انسانی گرفته شده است. هگل اصل تضاد را محرک اصلی واقعیت می داند. «هگل می خواهد بگوید که کیهان را باید همچون بیان یا تجلی یا عینیت یافتگی ذهن دید...» هگل بخش بزرگی از جهانی را که ما در آن زندگی می کنیم، یعنی تمام محیط اجتماعی ما و حتی برخی از جنبه های محیط طبیعی ما را متأثر از ذهن می دید، و آن را ذهن عینی می نامید. البته منظور هگل از ذهن عینی، ذهن مشترک نسل های آدمیزادگان است.

نهادها، عرف اجتماعی، علوم، و خود زمان نمونه هایی از این دستاوردهای مشترکند. در مرحله ای از زندگی، بصیرت فلسفی هگل او را به شناخت تضادهای بی شمار دیگر در هستی انسان، مانند تضاد میان ماده و روح، طبیعت و انسان، اندیشه و واقعیت، آگاهی و وجود، عقیده و فهم، آزادی و ضرورت و عقل و احساس توانا می گرداند. هگل همه این تضادها را به جدایی میان عین و ذهن تعبیر می کند و رسالت تاریخی فلسفه را تجزیه و تحلیل دقیق این تضادها و نشان دادن امکان جمع و یگانگی آن ها می داند.