خسارت معنوی در حقوق اسلام، ایران و نظامهای حقوقی معاصر

خسارت معنوی زیانی است که به آزادی و حیثیت افراد و اعتبار اشخاص یا احساسات و عواطف خانوادگی، مذهبی، ملّی یا به بعد غیر مالی آفریده فکری، هنری، علمی و صنعتی وارد می شود یا درد و رنجی است که در نتیجه از دست دادن سلامتی جسمی پدید می آید یا ناراحتی روحی است که در زیان دیده به جهت کریه شدن چهره او از حادثه یا از دست دادن عزیزی یا مشاهده درد و رنج او بوجود می آید. نگارنده در این کتاب فرضیه «جبران مالی خسارت معنوی» را در حقوق اسلامی و دیگر نظام های حقوقی بررسی نموده است. وی برای اثبات فرضیه در حقوق اسلامی از تعالیم و آموزه های اخلاقی، مفاهیم انسان شناسی، جامعه شناسی اسلامی، احکام و مقررات مدنی، کیفری و قواعد فقه بهره جسته و با روش تحلیلی و اجتهادی فرضیه مذکور را به اثبات رسانده است.

به عنوان نمونه وی با تتبع گسترده در قاعده لاضرر و با عنایت به مقتضیات صدوری آن و انطباق عنوان ضرر و ضرار بر خسارت معنوی و امکان اثبات حکم از ناحیه این قاعده و با توجه به روح و ملاک مندرج در آن و همچنین فلسفه تأسیس آن، جبران خسارت معنوی به روش های شناخته شده را ضروری دانسته است که یکی از این روش ها، روش جبران مالی است. وی، نهاد دیه و ارش را از مداخل شناسایی جبران مالی خسارت های مادی و معنوی ناشی از جنایت به نفس و عضو در حقوق اسلامی دانسته است نگارنده، نظریه جبران مالی خسارت معنوی در حقوق اسلامی را با نظریات حقوقی ارائه شده در نظام های حقوقی معاصر و حقوق برخی کشورها مقایسه و تطبیق نموده است و بر ضرورت شناسایی صریح جبران مالی خسارت معنوی از ناحیه قوه مقننه و رویه قضایی در نظام حقوقی ایران تأکید ورزیده است.