تاریخ ایران - جلد اول: سرزمین ایران

معرفی کتاب

نگارندگان کتاب و همین طور ویراستار آن با تخصیص فصول مختلف این اثر به مباحثی همچون جغرافیایی طبیعی، زمین شناسی، زمین ریخت شناسی، اقلیم، خاک، آب، توزیع جمعیتی، معادن و ... اولاً می خواهند سرزمین کنونی ایران را از جنبه های کاملاً علمی و با تمامی ویژگی های منحصر بفرد اقلیمی اش به نمایش بگذارند؛ دوم آن که قصد دارند با توجه به همین ویژگی ها و جنبه های طبیعی، تاریخ سیاسی – اجتماعی این کشور را – اگر نه کلاً – که تا حد زیادی محصول همین موقعیت جغرافیایی معرفی کنند، یعنی یک تاریخ جبری که خود برخاسته از محیطی جبری است، و این تاریخ را از این دیدگاه کلی باید مورد بررسی و تدقیق قرار داد. بی جهت هم نیست که جلد اول از این مجموعه ی هفت جلدی را به «سرزمین ایران» اختصاص می دهند و ان را در حد کتاب مبنایی می دانند که خوانندگان در مطالعات شش جلد دیگر باید مدام بدان مراجعه کنند؛ به تعبیری دیگر باید در توجیه حوادث تاریخی به جلد اول متوسل شوند و در یک کلام برای هر حادثه ای توجیهی جغرافیایی بیابند.

جلد اول «تاریخ ایران کمبریج» با عنوان «سرزمین ایران»، شامل چهار بخش و ۲۲ فصل است. مطالب این بخشها عبارت اند از:

بخش نخست، درباره جغرافیای طبیعی، زمین شناسی، موقعیت اقلیمی، گیاهان، جانوران و پرندگان ایران؛ بخش دوم با نام «مردم ایران»، درباره نخستین تشکلهای جوامع انسانی در ایران؛

بخش سوم در باره امور معیشتی، ارتباطات، حمل ونقل و کشاورزی و گله داری؛ و بخش چهارم، نتیجه گیری از مطالب فصلهای پیشین. این مجلد با ویراستاری ویلیام ب. فیشر در ۱۹۶۸ به چاپ رسید.

تعدادی از محققان ایرانی و اروپایی در تدوین این مجلد همکاری داشته اند، از جمله محمدحسن گنجی، جمشید بهنام، ساندرلند، اندرسون، هریسون.