گتسبی بزرگ

در معرفی صد رمان برتر قرن بیستم، بلندترین جایگاه به گتسبی بزرگ رسیده است. اثر نویسنده معاصر امریکایی که رمان های دیگرش هم زبانزد ادبیات دوستان هست. اما گستبی به قول معروف چیز دیگریست. گتسبی بزرگ ماجرای صفا یکرنگی و جوانمردی است و پاسخی که آدمیان به این خصایل انسانی می دهند. افسری جوان و بی پول به نام گتسبی به دختری متمول دل می بندد غافل از این که این علاقه یک طرفه است. گتسبی اما راضی به این واقعیت نمی شود و تمام تلاشش را صرف ثروت اندوزی و کسب شهرت می کند تا شاید بتواند به آرزویش برسد. اگرچه در انتها چنین می شود ولی روزگار و آدم هایش درس تلخی به او می دهند. درسی که به قیمت جانش تمام می شود. کسانی که زندگی فیتزجرالد را از نزدیک مطالعه کرده اند رمان گتسبی را کپی دیگری از زندگی او و همسرس زلدا می دانند و در نهایت منتقدان معتقدند رمان گتسبی بزرگ از آن دسته داستان هایی است که هرکسی باید پیش از مرگ بخواند.

این اثر، آمیخته با خاطره هایی شخصی که به نثری پرتحرک بیان شده است، ماجراهای جی گتسبی، جوان جاه طلب و بی دانش و رمانتیکی است متعلق به خانواده ای بی بضاعت از میدل وست. ماجراهای این جوان، که در واقعیت جیمز گتس نام دارد، امروزه در ایالات متحد شناخته شده است. از سویی، گتسبی محرم راز پسران هرزه و ناشناس، و ماجراجویی دوست داشتنی است، و راوی- شخصی به نام کاراوی – ضمن این که اعمال گتسبی را تنفرانگیز می شمارد.

نکته جالب درباره رمان این است که مضمون داستان شباهت بسیاری به زندگی خود اسکات فیتس جرالد دارد. او زلدا را که دختری ثروت مند بود، از خانواده اش بیرون کشید و تا پایانِ عمر نسبتا کوتاهش سعی کرد از طریق دست و دل بازی های فراوان او را هم چنان عاشق و شیفته نگاه دارد. در حقیقت شباهت فیتس جرالد و گتسبی از تصویری ناشی می شود که نویسنده از آمریکای ولخرج دهه بیستِ قرنِ بیستم ارائه می دهد. آمریکای این دوره آمریکایی ست در اوج رونق اقتصادی که می توان با هوش و استعداد و البته قاچاق و خلاف ره صدساله را یک شبه طی کرد و ثروت مند شد. گتسبی در رمان گتسبیِ بزرگ همین کار را می کند اما مثل خود فیتس جرالد به همان راحتی که پول درآورده، به همان راحتی نیز حاضر است همه را بر باد بدهد؛ گویی قرار نیست فردایی در کار باشد.
برخی معتقدند گتسبیِ بزرگ به نوعی پیش بینی هنری فیتس جرالد نیز بود؛ آن گاه که نویسنده در دهه چهلم عمرش، همسرش را از دست رفته یافت و به ناگاه مرگش فرا رسید.