وقتی برای زندگی و وقتی برای مرگ

این رمان با به تصویر کشیدن مرگ و مردگان آغاز می شود و تصویری سیاه از روزهای جنگ را به نمایش می گذارد: انسان هایی که در جست وجوی گمشده خود هستند، اجسادی که پیدا می شوند و دنیای تاریکی که جنگ برای انسان ها رقم زده است. ارنست، شخصیت اول داستان، بعد از دو سال خدمت در ارتش روسیه، این امکان را می یابد که سه هفته به مرخصی برود اما از آن جایی که او تجربه لغو شدن مرخصی اش را در دفعات قبل داشته تصمیم می گیرد که والدین خود را از این اتفاق مطلع نکند؛ با این هدف که به آن ها امید واهی نداده باشد.

زمانی که او به زادگاهش بازمی گردد با صحنه ای روبه رو می شود که باورش برای او سخت است: خانه ای ویران شده و والدینی که در هیچ کجا نشانی از آن ها نمی یابد. حتی همسایه ها هم از این که چه اتفاقی ممکن است برایشان افتاده باشد بی خبرند. در روزهای پایانی مرخصی، ارنست به یکی از دوستان دوران کودکی خود به نام الیزابت برمی خورد و شباهت های زیادی بین خود و او می یابد. هر دو در دنیایی گرفتار شده اند که البته مانند بسیاری از انسان های اطراف خود، در ساخت آن نقشی نداشته اند. با این حال، در دوران جنگ، یافتن نشانی از عشق خود می تواند دنیایی جدید را برای ارنست بسازد.

در سراسر داستان، مخاطب با تصویرسازی های نویسنده از ارنست روبه رو می شود؛ شخصیتی جوان که طبق توصیف های داستان، بر اثر فشاری که جنگ بر او وارد کرده، کمی شکسته شده و میانسال به نظر می رسد.در زمانی که ارنست در حال جست وجوی والدین خویش است با انسان های زیادی روبه رو می شود. تقریبا هر شخصی به دنبال دوست یا آشنای خود است و افراد بی گناه زیادی در این بین کشته شده اند. یکی از نکات جالب در این داستان ورود شخصیت اصلی داستان به ذهن افرادی است که هر یک به نوعی سرگردان شده اند. این گونه است که او با چهره واقعی انسان ها، بدون نقابی بر صورت، آشنا می شود و انسان های اطرافش را صادق و یک رنگ می بیند؛ زیرا جنگ توان هرگونه فخر فروختن و خودنمایی را از آن ها گرفته است.

این نویسنده در داستانش حقیقت بشر را در بدترین حالتش نشان می دهد و مخاطب را بدین باور می رساند که ظلم و خشونت، به بخش خاصی از انسان ها تعلق ندارد و دارای زبانی جهانی است. «این کتاب رمان گیرایی است که گوشه ای از جنگ جهانی دوم را نشان می دهد. این رمان داستان انسان هایی که سرباز می شوند نیست، بلکه داستان سربازانی است که به تاثیر اکسیر جنگ و مرگ، غرور و جاه طلبی خود را از دست می دهند و دوباره انسان می شوند. توفیق قهرمانان این داستان که می توانند در بحبوحه جنگ از لذت عشق و زندگی برخوردار شوند، نشانه قدرت روحی انسان در مقابله با افکار مربوط به شکست کامل خویش است.»