بررسی تاریخی دوره قاجار و پهلویین نشان می دهد که دولتمردان سیاسی، گاه قبل از مسوولیت و گاه بعد از آن، در حوزه فرهنگ فعال بوده اند و به نوعی رفت و آمد بین مسوولیت های فرهنگی و مدیریت سیاسی جامعه داشته اند. انتقال فرهنگ در این دوره با سهولت بیشتری انجام شده است، چراکه فعال فرهنگی به اریکه قدرت تکیه می زده و با ابزار قانون و قدرت و بودجه به گسترش آن می پرداخته است و یا بعد از انتقال از قدرت سیاسی، با تجربیات و عناصری که در اختیار می گرفته است، به گسترش فرهنگ مورد نظر مبادرت می کرده است. متاسفانه باید اذعان داشت که تصدی مدیریت های سیاسی و حکومتی توسط فرهنگ مردان، در دوره قاجار و پهلوی، خسارت ها و زیان های فکری و اجتماعی را تشدید نموده است و دلیل آن، تخلق این گروه به فرهنگ غیربومی و غیراسلامی است... مجموعه حاضر، به بررسی دولتمردان و اقدامات فرهنگی آنان می پردازد. جلد اول زمان مشروطه تا پایان پهلوی را شامل میشود. از مباحث مطرح شده در این جلد می توان به بررسی جریان منورالفکری و اقدامات آن، تاسیس دارالفنون، تاسیس کتابخانه ملی، موسسه وعظ و خطابه، اعزام محصل به خارح از کشور در دوره رضاخان، تغییر لباس و کشف حجاب، باستانگرایی و ایران ستایی، نقش فرح پهلوی در فرهنگ و هنر، جشن هنر شیراز و ... اشاره کرد.