دیدگاه های سیاسی اسلامی، حاصل کنش و واکنش میان مبانی فکر سیاسی اسلامی با واقعیت عملی زندگی سیاسی مسلمانان است. زمان نقش مهمی در تطور این دیدگاهها ایجاد کرده و اجتهاد مسلمانان در میان آرمان گرایی پاک دینان از یکسو و انگیزه های قدرت طلبانه حکّام از سوی دیگر، مفاهیم سیاسی جدیدی را مطرح کرده است. بر پایه آنچه در این کتاب آمده سه قالب «ولایت»، «خلافت» و «سلطنت» چارچوبه سیاست اسلامی در سه دوره متفاوت، از برآمدن اسلام تا برافتادن سفیانیان در 65 هجری را تشکیل می دهد. در هر یک از دوره های مزبور، به تناسب اوضاع و احوال، مفاهیم سیاسی تازه ای پدید آمده و یا در مفاهیم پیشین تغییراتی رخ داده است. رسالت کتاب حاضر پیگیری چگونگی رشد این مفاهیم در بطن تحولات سیاسی، در دوره های سه گانه ولایت، خلافت و سلطنت است؛ مفاهیمی که بعدها در فقه سیاسی اسلام نقش محوری داشته و تاکنون اهمیت خود را حفظ کرده است.