حقوق متقابل مردم و حکومت در جمهوری اسلامی ایران

انقلاب های بزرگ از پدیده های مهمی هستند که تحول در تمام عرصه های سیاسی،اجتماعی و نیز فلسفه ی سیاسی و مبنای پیدایش حقوق را به دنبال دارند. انقلاب اسلامی ایران نیز به علت ماهیت و مبانی خاص خود، تأثیرات بسیار مهمی در فلسفه ی سیاسی حاکم و حقوق متقابل مردم حکومت بر جای گذاشته است. نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی آن به عنوان مهمترین دستاورد انقلاب اسلامی، متضمنِ حقوقِ متقابل مردم و حکومت با نگرش مخصوص به خود است که در اصول مختلف قانون اساسی به طور مفصل تصریح شده است. متأثر از منشأ و منابع وحیانی و مردمی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران،حقوق سیاسی و مدنی و حقوق اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برای مردم به عنوان شهروندان جامعه ی اسلامی ایران لحاظ شده است و متقابلاً متأثر از مبانی و منشأ مزبور، برای حکومت نیز حقوق خاصی در آن پیش بینی شده است.

این ساختاربندی سیاسی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مولود اندیشه ی سیاسی امام خمینی است که در آن جمهوری اسلامی حکومتی مبتنی بر ضوابط اسلامی و قانون اساسی آن اسلام می باشد. در این نظام، کارگزاران نیز باید حایز شرایط معین شده ی اسلامی باشند، به طوری که خطوط کلی حکومت، اصول مسلم اسلامی است که در قرآن و سنت و سیره ی پیامبر و اهل بیت بیان شده اند. به اعتقاد امام خمینی، اهداف حکومت
اسلامی منبعث از آموزههای اسلام و با سایر حکومت ها متفاوت است. مفهوم محوریِ دیگر به معنای اتکای اداره ی امور کشور بر جمهوریت در اندیشه ی سیاسی امام خمینی، مفهوم آرای اکثریت مردم است که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حاصل ترکیب طولی این دو به شمار می رود
براساس اندیشه ی سیاسیِ مذکور که طی همه پرسی های متعدد به تصویب ملت ایران نیز رسیده است، حاکمیت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شکلی متفاوت، منحصر به فرد و نوینی دارد و دارای صورت بندیِ دینی و طولی است، به طوری که از یک سو حاکمیت الهی و موازین اسلام را به عنوان اساس و زیر ساخت حاکمیت و حکومت داری پذیرفته است و از سوی دیگر، در طول این حاکمیت الهی، به مبانی جمهوریت و حاکمیت ملت ارزش نهاده و آن را در قالب موازین اسلام صورت بندی کرده است.

این صورت بندی خاص، مبانی حقوق متقابل مردم و حکومت را مشخص می سازد که به طور مفصل در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته و امید است مورد استفاده ی علاقه مندانِ مطالعات انقلاب اسلامی ایران قرار گیرد و یاریگر محققان این حوزه ی پژوهشی باشد.