خیال از مباحث اساسی در سه حوزه معرفت شناسی، هستی شناسی و انسان شناسی و از مسائل مورد اختلاف فلسفه مشاء و حکمت متعالیه است.
ابن سینا بر مادی بودن خیال و صور خیالی استدلال کرده و صدرا با براهین متعدد تجرد خیال را اثبات می کند.
نوشتار حاضر، می کوشد ضمن بررسی و تحلیل دیدگاه های این دو فیلسوف صاحب مکتب و روشن نمودن محل نزاع بین دو قول به ظاهر متعارض، تقارنی ایجاد نماید.
در فصل پایانی، آثار و نتایج تجرد خیال و مرتبه مثالی نفس در مباحثی نظیر: خداشناسی، معاد جسمانی، معراج، الهامات و مکاشفات، تجربه های دینی، رؤیاهای صادق، تجرد نفوس حیوانی و ... بیان شده است.