موضوع شناسی در فقه: گفت و گو با جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه

حکم از مقوله محمول است و محمول نیز آویخته موضوع و رتبه­ اش قبل از موضوع. بنابراین بایسته است پیش از پرداختن به حکم، موضوع را دریافت.
در مواردی بسیار، شناخت موضوع بی­ مشکل می­ نماید؛ اما از یک­ سو، دگرگونی زمان و مکان، تحولات دوران همراه با پیشرفت شگرف علوم و... موضوعاتی جدید و چه بسا پیچیده را به پیشگاه فقیهان تقدیم می ­کند و از سوی دیگر، موضوع بودن برخی امور را که قرن­ ها در موضوع بودن آن سخنی نبوده، به چالش می­ کشاند.
بدین ترتیب است که امروزه مسئله «موضوع شناسی» در فرآیند استنباط اهمیتی دو چندان یافته است.

*بخش اول کتاب گفت ­و گو ها در مروری تحلیلی در پنج فصل شامل فصول زیر است:
- فصل اول کتاب کلیات و مبانی است که نمونه ­هایی از موضوعات مورد نزاع در قرون اولیه همچون وضو نماز و...
- فصل دوم تقسیمات موضوع را به ترتیب ذیل بیان کرده است:
- مقسم اول: تشخیص دهنده،
- مقسم دوم: ماهیت،
- مقسم سوم: تأسیسی یا امضایی بودن،
- مقسم چهارم: دخالت شارع.
- فصل سوم: مرجع تشخیص موضوع این کتاب است که در دو باب موضوعات مستنبط و موضوعات غیر مستنبط بیان شده است.
- فصل چهارم: تعارض مراجع سه ­گانه تشخیص موضوع با چند پرسش و پاسخ آنها مرتبط است.
این چند پرسش عبارتند از: اعتبار رأی تخصصی فقیه، ملاک تعیین نوع موضوع و حل اختلاف کارشناسان.
- در فصل پنجم تبدل موضوع و مرجع تشخیص و اسباب تبدل آن بررسی شده است.
در اسباب تبدل در امور عینی استحاله، انقلاب، انتقال، امتزاج، استهلاک، تجزیه و ترکیب و در اسباب تبدل در امور غیر عینی تبدل احتیاری موضوع بیان شده است.

*بخش دوم کتاب از گفتگوها تشکیل شده است که در باب موضوع­ شناسی و مرجع تشخیص موضوع می باشد.
گفت و گو با اساتید معظم:
- حجت­ الاسلام و المسلمین سید علی­ اکبر حائری،
- حجت­ الاسلام و المسلمین محمدکاظم رحمان­ ستایش،
- آیت­ الله محمدعلی گرامی،
- آیت­ الله سیدعلی محقق داماد،
- آیت­ الله سید احمد مددی و
- آیت­ الله محمدهادی معرفت.