دانش اصول، منطق اجتهاد به شمار می رود که از دیرباز، در میان فقیهان پراهمیت تلقی شده است. آنان با رویکردهای متنوعی در توسعه اصول نقش به سزایی داشته اند. از آنجا که برای دستیابی به تاریخ واقعی هر دانشی باید نظریات و دیدگاه های آن را در بستر تحولات بررسی کرد، برای شناخت تاریخ تفصیلی اصول و آگاهی از نوآوری ها و تأثیرپذیری ها چاره ای جز پژوهش و کاوش در خصوص افکار و اندیشه های اصولیان وجود ندارد.
اثر حاضر ضمنِ برشمردن اصولیان شیعه، مهمترین آنان را که در تحولات اصول نقش محوری داشتند با چهار رویکرد، بررسی زندگی نامه و آثار، روش شناسی، تأثیرپذیری و نوآوری ها بررسی کرده است.
جلد اول، پنج دوره از تاریخ علمای اصول را بررسی کرده و علما و دانشمندان این پنج دوره را معرفی کرده است: دوره تاسیس - دوره تدوین - دوره کمال و استقلال - دوره رکود - دوره نهضت مجدد اولین فقیه اصولی که معرفی شده است ابومحمد هشام بن حکم می باشد و آخرین فقیه اصولی در این جلد محمد بن حسن شهید ثانی پسر صاحب معالم می باشد.