علوم القرآن عند المفسرین (ثلاثة مجلدات)

علوم قرآنی، تمامی معارف مربوط به قرآن - غیر از تفسیر و لغت - را شامل می ‏شود.
عناوین اصلی و کلی علوم قرآنی عبارت از: تاریخ نزول قرآن و قرائات و اعجاز قرآن و محکم و متشابه و ناسخ و منسوخ و ... است.
همان‏طور که ملاحظه می ‏شود، علوم قرآنی در تفسیر قرآن نقش مهمی دارد.
مثلاً بحث تحریف ‏ناپذیری قرآن مقدمه ‏ای است برای تفسیر و برداشت‏ های قرآنی و استخراج احکام و ... از آن، به عبارت دیگر فهم قرآن بدون بررسی علوم قرآنی ناممکن است.

مفسران نوعاً قبل از شروع در تفسیر، انظار خود را در باره علوم قرآنی به نگارش در آورده‏ اند و برخی نیز در لابه لای تفسیر و یا کتاب‏ های دیگر به آن اشاره کرده ‏اند.

بدین خاطر جمع آوری این آرا در یک جا و تدوین آنها به صورت تاریخی، ضروری می‏ نماید.
کتاب حاضر، ثمره تلاشی است که از سوی مرکز فرهنگ و معارف قرآن وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی صورت گرفته است تا خواننده را با انظار بزرگ‏ترین مفسران در علوم قرآنی آشنا کند.

کتاب ۳ جلد است که جلد اول آن دارای ۴ فصل و جلد دوم آن دارای ۵ فصل و جلد سوم آن دارای ۲ فصل می باشد که فهرست موضوعات جلد آن آن به شرح زیر است:

← جلد اول
فصل اول: کلیاتی پیرامون قرآن - مطالب این فصل عبارتند از:اسماء و صفات قرآن خصوصیات قرآن در سنت - جامعیت قرآن- عربی بودن قرآن مجاز در قرآن- حدوث قرآن- ارتباط قرآن با عترت- اصناف آیات
فصل دوم: نزول قرآن شامل:وحی- مراحل نزول قرآن - اسرار نزول دفعی و تدریجی قرآن اولین آیه نازل شده- آخرین آیه نازل شده - معنای سوره- معنای آیه معنی کلمه و حرف- معنی حزب- ملاک مکی و مدنی- ممیزات سوره های مکی از مدنی سوره های مکی و مدنی - اسامی سوره های قرآن-
فصل سوم: جمع قرآن شامل:جمع قرآن در روایات - شکل خط و نقطه های قرآن- حروفی که طبق قاعده نیستند ترتیب سوره ها و آیات- تناسب سوره ها و آیات فصل چهارم: سلامت قرآن از تحریف فهرست موضوعات.

← جلد دوم
فصل اول: قراءات شامل:علم قراءات، وجوه اختلاف قرائتها- ثمره اختلاف قرائت ها قرائت های مشهور- ضابطه و ملاک قبول قرائت ها- قرائت شاذ و مدرج آراء پیرامون تواتر قرائت ها
فصل دوم: حدیث احرف سبعة شامل: اهل سنت و احرف سبعة- امامیه و احرف سبعة
فصل سوم: تلاوت: شامل:فضل تلاوت قرآن- خواص تلاوت قرآن- فضل تعلیم قرآن فضل حفظ قرآن- آداب تلاوت، علم تجوید
فصل چهارم: اعجاز قرآن شامل:معنی اعجاز و شرائط آن، هر پیامبری باید معجزه ای اقامه کند اقسام معجزه - حکمت تنوع معجزه- وجوه اعجاز قرآن
فصل پنجم: ناسخ و منسوخ شامل:معنای نسخ- امکان نسخ- اقسام نسخ- آیات ناسخ و منسوخ فهرست موضوعات

← جلد سوم
فصل اول: محکم و متشابه شامل:معنای محکم و متشابه- قرآن دارای ظاهر و باطن است.حکمت وجود متشابه در قرآن- آگاهان به تاویل متشابهات مصادیق محکم و متشابه در قرآن.
فصل دوم: تفسیر و مفسران شامل:معنای تفسیر و تاویل- تفاوت بین تفسیر و تاویل- تفاوت بین ترجمه و تفسیر و تاویل آیا قرآن را می توان ترجمه نمود؟ - حاجت به تفسیر- آیا تفسیر جایز است معنای تفسیر به رای - اقسام تفسیر - چیزهایی که یک مفسر به آن نیاز دارد فوائد اسباب نزول- قصص قرآن - اسرائیلیات- طبقات مفسرین بهترین روش تفسیر قرآن- مهمترین کتابهای تفسیری