در این اثر برای درک حضور فرهنگیان و فهم علل و عوامل شرکت معلّمان در صحنه ی انقلاب در ابتدا ساختار آموزش وپرورش و فضای فکری و فرهنگی حاکم بر جامعه ی ایران در دوره ی سلطنت رضاخان و پهلوی دوم مورد بررسی و تأمل قرار گرفته و بر عواملی چون انتصاب اشخاصی با تمایلات غرب گرایانه و حضور افرادی با افکار فراماسونری و باورهای بهائی تأکید شده است. این اشخاص به سبب ناآگاهی و کج فهمی کارگزاران فرهنگی رژیم، به مناصب بالایی در ساختار آموزش وپرورش ایران نائل شده و با طرد همه ی میراث فکری و فرهنگی ایران به دنبال طراحی آرمانشهر خیالی در سایه ی ترویج شاه دوستی در کتب درسی و ذهن محصلان ایرانی بودند. اقدامات آنان نه تنها با شرایط اجتماعی و وضعیت فرهنگی آن روز ایران متناسب نبود، بلکه باعث انزجار و تنفر هرچه بیشتر فرهنگیان از رژیم و زمینه ی مشارکت آنان در انقلاب اسلامی شد.