تحلیل دیوان و شرح حال عمادالدین فقیه کرمانی

این کتاب تحقیقی به قلم زنده یاد دکتر احمد ناظرزاده کرمانی استاد فقید دانشگاه تهران است که احتمالا نخستین پژوهش گسترده در زمینه شرح حال و آثار عماد الدین علی فقیه کرمانی، از مشایخ عرفا و شعرای کرمان در قرن هشتم هجری و معاصر حافظ شیرازی است.

کتاب «تحلیل دیوان و شرح حال عماد الدّین فقیه کرمانی» در شش فصل تدوین شده و هر فصل به تعدادی از زیرفصل ها تقسیم شده است. پژوهشگر در فصل اول کتاب به معرفی مأخد و مراجع مهم و اصلی خود، و مراکز و موسساتی که به آن ها مراجع کرده، پرداخته است. این فصل مقدمه و مدخل رساله است.

نویسنده کتاب در فصل دوم به جمع آوری، بررسی و نقدآراء و نظریات محققان ایرانی و خارجی درباره عماد فقیه کرمانی پرداخته و به توافقات، تناقضات و تضادهایی که در این زمینه وجود دارد اشاره کرده است؛ این کار در فصل بعدی نیز ادامه داشته است.

در فصل سوم نویسنده کوشیده تا براساس منابع و مأخذ تحقیقی خود شرحی از زندگی عماد فقیه به رشته تحریر درآورد و رأی و نظر خود را در این زمینه ابراز کند. در همین فصل، نویسنده ضمن توصیف انواع شهرهای عماد، به مطالعه تطبیقی کوتاهی میان آثار او با آثار چند شاعر دیگر، و از جمله حافظ، مبادرت ورزیده و کوشیده است تا نکات مهم و بدیعی در زمینه عمادشناسی عنوان کند. به عقیده پژوهشگر، عماد شاعری تغزلی، موعظه گوی و مرثیه سرای است و در انواع شعرها تبحر خود را به اثبات رسانده است، او به نحو بارزی بر آثار شعرای معاصر و متأخر خود تأثیر گذاشته، تأثیری که شناخت بعدها و ساحت های آن مستلزم مطالعاتی خاص و بسیار است.

بررسی و شناخت زمینه های تاریخی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی عصر عماد فقیه و مناسبت های او با این زمینه ها، درونمایه فصل چهارم کتاب است.

فصل پنجم به تحلیل و تفسیری نقادانه بر آثار عماد فقیه کرمانی اختصاص دارد. و در همین فصل گزیده ای از آثار شاعر در برابر خواننده نهاده شده است. این رساله تحقیقی با فصل ششم که حاوی جمع بندی ها، نتیجه گیری ها و نیز سرانجام کار و مرگ عماد فقیه است، پایان می گیرد.