کتابِ «عقل و استدلال و عقلانیت» حاوی مجموعه تأملاتی است که دکتر سعید زیباکلام در سال های اخیر ذیلِ برخی آیات قرآن حکیم و نیز، اظهارات بعضی از برجسته ترین فیلسوفان و متفکران خطِ مقدمی معاصر غربی طرح و بحث کرده است. چنانکه از نام کتاب پیداست، این تأملات عمدتاً بر موضوع «عقل و استدلال و عقلانیت» متمرکز شده اند. البته سبک خاص و ویژه نگارش کتاب، آن را از دیگر کُتُب فلسفی موجود در فضای فکری و آکادمیک ما متمایز می کند.
زیباکلام در آغاز کتاب، جامعه فکری معاصر ما را با این پرسش بنیانی مواجه می کند که «آیا لازم است متفکران، متکلمان، عالمان اجتماعی، مفسران، فقیهان، و فیلسوفانی که به نحوی نگاه به منابع و میراث فرهنگی-معنوی بومی دارند نظریه ای در باب عقلانیت دراندازند؟»
و نهایتاً پاسخ خویش را با طرح پرسشی انکاری چنین صورت بندی می کند: «روشن است که می توان با غور و غواصی در جریان بسیار بی قرار، مواج و پرتحول عقلانیت در فلسفه و اندیشه غربی، آراء و اندیشه هایی را با عطف و نظر به آنها تحت عنوان نظریه ای در باب عقلانیت و یا، دقیق تر، تحت عنوان تمهیداتی جهت تقویم عقلانیتی اسلامی درانداخت. اما اینک از خود سؤال کنیم: چه ضرورتی دارد که نام آن مجموعه از تأملات و پژوهش ها را نظریه ای در باب عقلانیت و یا تمهیداتی جهت تقویم عقلانیتی اسلامی بگذاریم؟»
کتاب عقل و استدلال و عقلانیت، نوشته سعید زیباکلام است و در انتشارات اسم به چاپ رسیده است.