آنچه گفتم جملگی احوال توست: درآمدی بر بررسی مفاهیم روانشناختی در آثار مولوی

کتاب آنچه گفتم جملگی احوال توست، به بررسی مفاهیم و جنبه­ های روان­شناختی رفتار انسان در آثار مولوی پرداخته است.
این کتاب به کوشش دکتر احمد کتابی و توسط انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در دو بخش اصلی تنظیم و منتشر شده است.
بخش اول آن به بررسی یازده موضوع یا مفهوم جدید روان­شناختی در آثار مولوی، به ­ویژه به تمثیل­های نمادین او در مثنوی پرداخته است.
مفاهیمی همچون: فرافکنی، توجیه (دلیل تراشی)، ضمیرناخودآگاه، اجزای متشکله روان (نهاد، خودو فراخود)، کشاکش بین اجزای شخصیت انسان، والایش (تصعید) و... که نخست با تعریف و توضیح اجمالی این موضوع­ها، به شواهد برگرفته از آثار مولوی استناد شده و در نهایت به ­وجوه تشابه و اشتراک آن­ها پرداخته شده است.

بخش دوم این کتاب نیز سه مفهوم «نفس اماره»، «نفس لوامّه»، و «نفس مطمئنه» بررسی کرده است. این مفاهیم علاوه بر تعاریف لغوی و اصطلاحی آن­ها، شواهد و تمثیل ­هایی در آثار مولوی را همراه خود دارد.

نویسنده کتاب این­گونه آورده است که: « نفس امّاره، نفس لوّامه و نفس مطمئنه از مفاهیم «نهاد»، «خود» و «فراخود» در روان­شناسی جدید، وجوه تشابه و اشتراکات زیادی دارد، تا آن­جا که شاید به مسامحه بتوان نهاد را با نفس امّاره و فراخود را با نفس لوّامه، کم و بیش تطبیق داد، یا لااقل تشبیه و مقایسه کرد». در این بخش شواهدی در افکار مولوی، به­ ویژه در مثنوی معنوی و دیوان کبیر (شمس) آورده شده است.

به نظر نویسنده، این کتاب را می ­توان به منزله گام نخست در طریق سخت و طولانی شناخت جنبه­ های روان­شناختی آثار مولانا تلقی کرد.