مباحث سیاسی بحارالانوار - جلد اول: حکومت و رهبری

کتاب مباحث سیاسی بحارالانوار به معرفی و طبقه بندی بزرگترین جامع حدیثی شیعه یعنی کتاب «بحارالانوار» با نگاه سیاسی می پردازد. این اثر از دو جهت دارای امتیاز و برجستگی منحصر به فرد است.

نخست اینکه آثاری که به بررسی مباحث سیاسی از دیدگاه روایات پرداخته اند غالباً موردی بوده و موضوعات خاص و محدودی را طرح و بررسی کرده اند. از این رو، اثری که تمام یا عمده مباحث سیاسی را از دیدگاه روایات بررسی نموده و تمام یا غالب روایات سیاسی را در خود جمع کرده باشد نمی توان سراغ گرفت. جهت دوم راجع به پژوهش هایی است که درخصوص بحارالانوار صورت گرفته است. در این نوع پژوهش ها نیز نمی توان به اثری دست یافت که به صورت جامع و کامل روایات سیاسی بحارالانوار را در خود جمع کرده باشد. بنابراین بداعت و جامعیت این اثر نسبت به روایات سیاسی را می توان مهم ترین برجستگی این اثر به شمار آورد.

تحقیق حاضر به شیوه توصیفی و کتابخانه­ ای سامان یافته و روش کار بدین صورت بوده که تمام مجلدات بحارالانوار توسط نگارنده ابتدا به تفصیل مورد مطالعه قرار گرفت و مباحث سیاسی آن به دقت استخراج و فیش ­برداری شده سپس احادیث سیاسی به­ صورت موضوعی طبقه­بندی و به شکل حاضر تدوین یافته است. اساس این پژوهش هرچند بر محور روایات ارزشمند بحارالانوار است. اما سخنان علامه مجلسی نیز در شرح و تفسیر روایات مورد غفلت واقع نشده و از آن­ها نیز در فهم و درک بهتر احادیث استفاده شده است.

ارائه آموزه­ های سیاسی اسلام در قالب متون روایی و نیز گردآوری سامان یافته متون حدیثی به منظور سهولت دستیابی و استفاده پژوهشگران سیاسی مهمترین دست آورد این پژوهش است.

این اثر در دو مجلد و در شش فصل فراهم آمده است.

جلد اول با عنوان «حکومت و رهبری» مشتمل بر دو فصل است: فصل اول اختصاص به کلیات و مفاهیم دارد و در آن موضوعاتی نظیر تعریف دین و سیاست، آمیختگی دین و سیاست و غیره مورد بحث قرار گرفته است. فصل دوم در برگیرنده مباحث حکومت و رهبری، صفات و شرایط حاکم و نحوه گزینش حاکم اسلامی است.
عمده مطالب این فصل براساس تقسیم­ بندی موسوم حکومت از دیدگاه اسلام، بر مبنای عدل و جور در دو قسمت حکومت عدل و حکومت جور و مباحث زیرمجموعه آن سامان یافته است.

جلد دوم با عنوان «دولت و مردم» مشتمل بر چهار فصل است: فصل اول به بیان رابطه دولت و مردم می ­پردازد و حقوق و وظایف متنوع و متقابل دولت و مردم را بررسی می­ کند. فصل دوم اقتصاد حکومت اسلامی، منابع و مصارف آن را به بحث می­گذارد و در فصل سوم مبحث قضاوت، انواع قضات و اهمیت آن آمده است و فصل چهارم روایات جهاد و جنگ و صلح را به ­صورت منظم و منسجم در خود جمع کرده است.