تاریخ مردم ایران (دوره دو جلدی)

جلد اول کتاب به تاریخ قبل از اسلام ایران مربوط می ‏شود. از آن جا که طبق شاهنامه تاریخ قبل از اسلام ایران از دو قسمت تاریخ پهلوانی و تاریخ واقعی تشکیل شده، لذا نویسنده تمام سعی و کوشش خود را به کار برده تا تاریخ اساطیری ایران را به تاریخ واقعی آن پیوند دهد و در این زمینه موفق هم شده است. نویسنده به صورت تحلیلی با مسایل برخورد کرده و این یکی از محاسن این اثر است که آن را از حالت وقایع نگاری در آورده است.

در جلد دوم کتاب، تاریخ ایران بعد از اسلام مورد بحث قرار گرفته است. فتح ایران توسط مسلمین، اشاراتی به عهد خلفای راشدین و بحث پیرامون امویان، عباسیان، سلسله ‏های طاهریان، علویان طبرستان، سامانیان، صفاریان، غزنویان، سلاجقه و... از جمله بخش های مختلف کتاب است. سلسله های مختلف در کنار نهضت‏ های شیعی، خارجی، مزدکی و... و نیز کلیاتی راجع به فرق و مذاهب، تصوف، کلام، فلسفه و ادبیات فارسی و نیز اطلاعات جغرافیایی تاریخی ایران در جلد دوم تشریح و تحلیل شده است.

درباره قرون اولیه ایران اسلامی نگرش ها و تحلیل های متفاوتی ناشی از دیدگاه های افراد وجود دارد که باعث ابهام در درک واقعیات برای خواننده امروز می شود. زنده یاد زرین کوب با موشکافی، اشراف و جامع نگری ویژه، در این کتاب بسیاری از ابهامات را پاسخ می دهد.