دیوان نقابت: پژوهشی درباره پیدایش و گسترش اولیه تشکیلات سرپرستی سادات

این کتاب پژوهشی درباره پیدایش و گسترش اولیه تشکیلات سرپرستی سادات است.
«نقابت» به معنی «سرپرستی و ریاست» است و دیوان نقابت، بر آن بخش از تشکیلات سیاسی ـ اداری حکومت عباسیان اطلاق میشد که در نیمه نخست قرن سوم هجری شکل گرفت و وظیفه سرپرستی سادات(بنی هاشم) را به عهده داشت.
در بخشی از مقدمه این اثر آمده است: خلیفه یا سلطان، از میان شخصیت های صالح، عالم و مقبول بنیهاشم، سرپرستی برای تمامی سادات سرزمین های زیر فرمان خود بر میگزید که «نقیب النقبا» نامیده میشد و اداره دیوان نقابت و انتخاب نقیبان شهرها، محله ها و قبایل بر عهده او بود. هر نقیب، موظف به پرداخت مقرری ماهانه، حفظ انساب و صیانت از شأن سادات تحت سرپرستی خود بود که بر تحصیل، ازدواج، اشتغال و معاش آنان نظارت داشت و از حقوق آنها در دادگاه ها و دیگر دیوان ها دفاع میکرد. این تشکیلات، از ترکستان چین در شرق تا اندلس در غرب جهان اسلام، دامن گسترد و پس از عباسیان نیز قرن ها در دولت های مختلف اسلامی دوام آورد.

بخش های اصلی این کتاب عبارتند از:
فصل اول: کلیات
فصل دوم: تاریخچه
فصل سوم: جایگاه و کارکرد سیاسی اجتماعی
فصل چهارم: تشکیلات (نقش ها، بخش ها و نمادها)
فصل پنجم: برخی احکام صادر شده به نام نقبا و نگاهی به محتوای آنها