کتاب حاضر دربردارنده تاریخ تحلیلی و تطبیقی درباره تعلیم و تربیت اسلامی است. نویسنده با استناد به قرآن کریم، روایات و آرای صاحب نظران و علمای جهانی، تربیت اسلامی را توصیف می کند و مؤسسات و مراکز تعلیم و تربیت اسلامی در سده های پیشین را نام می برد. در ادامه، مبانی و روش های آموزش در این مراکز را توضیح می دهد و به مکتب خانه ها، مساجد، مدارس، منازل علما، کتاب فروشی ها و ... نیز اشاره می کند.