راهبردهای اساسی طراحی صحنه

این کتاب برای دانشجویان رشته تئاتر گرایش طراحی صحنه در مقطع کارشناسی به عنوان منبع اصلی درس «تکنیک صحنه» به ارزش 2 واحد تدوین شده است.

این کتاب شامل چهار فصل «از کجا آغاز کنیم؟»، «دنیای جدید تئاتر»، «معماری، روش شناسی و طراحی سیستم» و «از سازمان معماری تا طراحی صحنه» است. نویسنده در این چهار بخش به مواردی چون سبک و شیوه اجرایی، عناصر تجسمی، وحدت در اجزا، کارکردهای معماری و صحنه پردازی، طراحی صحنه براساس حجم و پلان پرداخته است.

به اعتقاد فروتن، همیشه نقطه شروع طراحی صحنه، گنگ و مرزهای آن تا حدودی نامشخص است. به باور او، این مسئله به ماهیت و ذات قاعده ناپذیر هنر باز گردد و اینکه برای رسیدن به آفرینشی هنری، هزاران راه گوناگون و متنوع در برابر هنرمند قرار دارد. راه هایی که در بسیاری مواقع در مقابل یکدیگر قرار می گیرند و به چالش با هم برمی خیزند.

بروز چنین درگیری های ذهنی که از تنوع و پراکندگی تکنیک های هنری ناشی می شود. آغاز فرایند طراحی را با مشکلات این چنینی مواجه می سازد؛ ولی جالب اینجاست که گزینش هر روش، تکنیک یا شیوه ای در هر صورت به یک آفرینش هنری منجر می شود و نتیجه مطلوب خواهد بود.

طراحان صحنه در تمام جهان غالبا از شیوه هایی خاص برای خواندن متن تا رسیدن به طرح نهایی بهره می برند. روش هایی که با کمی دقت بر روی آنها می توان نکات مشترک بسیاری را کشف کرد و در روند طراحی به کار گرفت.

طراحی صحنه تئاتر از زمانی که نمایش ها در تئاترهای یونان و روم به روی صحنه رفتند تا امروز، سیر تحولی پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. به زعم نویسنده، نمایش ها قبل از آنکه وارد آمفی تئاترهای یونانی شوند، بر روی زمین و در حالی که تماشاگران به دور گروه اجرا حلقه می زدند عرضه می شدند. بی شک اطلاق واژه «آرنا» به صحنه هایی که امروزه به چهارسویه معروفند، ریشه در همین دوران از تاریخ صحنه پردازی دارد.

با ورود نمایش به آمفی تئاترهای یونانی نخستین گام در صحنه پردازی تئاتر برداشته شد و از این زمان به بعد نام تئاتر با مولفه ای با عنوان معماری عجین شد. ساختمان تئاتر در این دوران باشکوه به مثابه صحنه پردازی وارد عمل شد و در کنار برخی عناصر دیگر نظیر «پریاکتوا»، «اکی کلما»، «دوئس مکانه» و غیره جادوی تصویر تئاتر یونان و بعدتر روم را تجسم بخشید.

وی در بخش آخر کتاب تاکید کرده است، لوکوربوزیه از سازماندهی معماری در قالب سیستم های مشخص صحبت می کند. سیستم هایی که امکان رشد و پویایی فراهم کرده و عناصر گوناگون و کاملا متنوع یک طرح را به وحدت هنرمندانه می رساند. توجه کنیم که وحدت در اجزا، بخش لاینفک ترکیب بندی آثار هنری اعم از نقاشی، معماری و طراحی صحنه محسوب می شود.

این سیستم های وحدت آفرین در جای جای یک اثر معماری شاخص به روشنی قابل تشخیص و بررسی اند و همچون راهکارهایی معین می توانند سایر طراحان را در به ثمر رساندن طرح هایی جدید و منحصر به فرد یاری رسانند.