اسناد نهضت اسلامی ایران - جلد اول و دوم: بعثت و انتقام

جلد نخست این مجموعه بعثت نام دارد. آنچه در ایران بعد از قیام 15 خرداد سال 1342 و تبعید امام خمینی (ره) تا پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 روی داد، حاصل تحولات شگرف و عمیقِ در باورها، اندیشه ها و خواسته های مردم مسلمان ایران بود . این تحولات شگرف محقق نمی شد مگر در پرتو تلاش های شبانه روزی و مجاهدت های خاموش نیروهای مبارز مذهبی. آنچه نیروهای مذهبی در عرصه ی فکری و فرهنگی نهضت اسلامی نگاشته و انتشار داده اند به دو دسته قابل تقسیم است: نخست آثار و تألیفاتی که با رویکردی مذهبی فرهنگی و به صورت آشکار منتشر می گردید و دسته دوم آثار و نشریاتی است که با رویکرد مبارزاتی مذهبی مخفیانه منتشر می گردید.

چاپ و انتشار و توزیع اعلامیه های انقلابی و همچنین برخی نشریات ادامه دار مذهبی از این دسته هستند . پرواضح است چاپ و تکثیر اعلامیه های انقلابی همراه با سختی ها و مشکلات بسیاری مانند امکان شناسایی نویسندگان و ناشران و کشف چاپخانه و توقیف اعلامیه ها و دسته اندرکاران چاپ و توزیع آنها توسط ساواک و... بوده است، بنابراین چاپ مداوم نشریه ای مخفی برای مدت زمانی یک یا دو ساله کار پرمخاطره و دلهره انگیزی بوده است.

نشریات «انتقام» و «بعثت» دو نشریه ی منحصر به فرد تاریخ نهضت اسلامی هستند که نشریه ی انتقام هشت شماره و نشریه ی بعثت تا چهارده شماره علی رغم پیگرد و تعقیب ساواک منتشر شدند. هر دو نشریه داخلی حوزه علمیه قم بوده، نشریه انتقام را آیت الله محمدتقی مصباح یزدی می نوشت و منتشر می کرد و نشریه بعثت را آقایان هاشمی رفسنجانی، سیدهادی خسروشاهی، علی حجتی کرمانی و سیدمحمود دعایی به چاپ می رساندند.

برای تدوین تاریخ انقلاب اسلامی می بایست به منابع و مأخذ منتشرشده که اسناد انقلاب نام دارند مراجعه کرد. بدون تردید سخن گفتن و نوشتن از این حرکت عظیم اسلامی بدون استناد به اسناد کاری دشوار و پرلغزش است. از جمله روش هایی که با شروع نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی روحانیون و مبارزان مسلمان به کار گرفته و به اطلاع رسانی آموزه های انقلاب پرداختند، چاپ و تکثیر اعلامیه بود که سرگذشت و تاریخ شفاهی آن می تواند موضوع چند تألیف مستقل باشد .

نیروهای مبارز و انقلابی با استفاده از همین راهکار پس از تبعید امام خمینی از ایران ضمن اینکه اعلامیه های انقلابی را منتشر می کردند، به چاپ و انتشار نشریات مخفی هم مبادرت نمودند که در اسناد نهضت اسلامی ایران جلد اول نشریه ی مخفی بعثت معرفی و منتشر گردید و اینک در جلد دوم به چاپ مجدد دومین نشریه مخفی حوزه ی علمیه قم که از تاریخ 29 آذر 1343 تا 15 مهر 1344 با نام انتقام منتشر می شد پرداخته می شود .

آیت الله محمدتقی مصباح یزدی ضمن اینکه با نشریه مخفی بعثت همکاری قلمی داشت، خود شخصاً به تهیه و نوشتن مقالات، اخبار، تایپ و چاپ و حتی بسته بندی و توزیع نشریه انتقام می پرداخت. نام نشریه نیز نشانگر فضای سیاسی حوزه علمیه قم پس از تبعید حضرت امام است که در چنین فضایی حسنعلی منصور اعدام انقلابی می شود .

.... در ابتدا، نشریه ای به نام «بعثت» منتشر می شد... بعدها به فکر تهیه نشریه دیگری افتادیم و نشریه «انتقام» را تأسیس کردیم که هم مطالبش شدیداللحن تر بود و هم موضع گیری آن بسیار صریح بود... فقط بعضی از افرادی که در نشریه ی «بعثت» شرکت داشتند، گردانندگان این نشریه را می شناختند و برای سایرین، مایه تعجب شده بود که اینها چه کسانی هستند؟

توزیع این نشریه بسیار سری بود و با شیوه های پیچیده ای، چه در قم و چه در شهرستان ها چاپ یا منتشر می گردید. زحمت فراوانی کشیده می شد تا اینها به سایر مراکز استان ها و به دست شخصیت های معروف و مبارز برسد.

... تشخیص من این بود که رکن اساسی این فعالیت ها، رکن فرهنگی است و اساس اسلام، فرهنگ اسلام است و فرهنگ اسلام باید به وسیله روحانیت تقویت و آموزش داده شود...