آیین اعتدال؛ پیامی برای آشتی مذاهب

کتاب «آیین اعتدال؛ پیامی برای آشتی مذاهب» ترجمۀ کتابی است از آقای شیخ حیدر حب الله با نام «رسالة سلام مذهبی» که در سال 2015 در بیروت منتشر شد. این کتاب به همت اتحادیه امت واحده با ترجمۀ آقای محمدجواد حسین زاده در بهار سال 96 توسط انتشارات شهید کاظمی به چاپ رسیده است.
نویسنده به دلیل نگرانی از وضعیت اسفناک جهان اسلام در نتیجۀ اختلاف­ های مذهبی به دنبال ارائه راه حلی برای برون رفت از وضعیت موجود است. راه حلی که با معیار قرار دادن عقلانیت و انصاف ارائه می ­شود و سعی در تعدیل و اصلاح خطاهای همۀ طرف­های درگیر در این جنگ خانمان سوز و منجلاب فروکاهنده دارد.

با این هدف، نویسنده در بخش اول کتاب بگونه­ ای خلاصه و گذرا به مهمترین گزاره ­های اعتقادی شیعه اشاره می­کند و با معرفی این گزاره ­ها می­ خواهد به این واقعیت توجه دهد که در بسیاری از موارد عقاید شیعه تفاوت چندانی با عقاید اهل سنت ندارد و اگر چنانچه اختلافی وجود دارد، در پاره ای موارد همان اختلاف در میان گرایش ­های گوناگون اهل سنت نیز وجود دارد. از سوی دیگر، بحران در روابط میان شیعیان و همه فرق اهل سنت نیست، بلکه بحران در روابط میان شیعه و بخشی از اهل سنت بویژه سلفی­ هاست.

در بخش دیگر کتاب، نویسنده به گزاره های اختلافی میان شیعه و اهل سنت می پردازد و بدون وارد شدن به بحث های مفصل علمی و نفی و اثبات های همیشگی، به دنبال ارائه راه حلی برای برداشتن موانع روانی است که بحران­ های بزرگی در مسیر ایجاد روابط خلق کرده است. در این بخش به موضوع­هایی از این دست پرداخته می شود: لعن صحابه، اهانت به همسران پیامبر، تقیه، تحریف قرآن و انکار سنت نبوی، عاشورا و نمادهای آن، ازدواج موقت، گرایش به تشیع و سرکوب آزادی­ های مذهبی.

در بخش دیگر کتاب، اصول، راهکارها و ابزارهایی مطرح می­شود که برای مدیریت اختلاف­ ها مثمر ثمر بوده، در عین حفظ اختلاف­ های علمی و عقایدی، از ایجاد اصطکاک و درگیری­ های خونبار و مخل آسایش و امنیت جلوگیری می­ کند. سپس گام ­هایی که برداشتن آنها در میدان عمل لازم است برشمرده می­ شود و پیشنهادهایی از قبیل «یکپارچه شدن تلاش­ های اعتدالگرایان مذاهب برای مبارزه با افراط گرایان» ارائه می­ شود. در بخش نهایی نیز اهمیت و جایگاه اینگونه نظریه پردازی­ ها مورد توجه قرار می­ گیرد.

در پایان، همانگونه که در یادداشت مترجم آمده است: «به حتم، طرحی که در این کتاب درانداخته می­شود، مخالفانی دارد. مخالفان صفر یا صد اندیش، فرصت تأمل و اندیشه را از خود باز می­ستانند، اما مخالفان صفر تا صد اندیش می­ توانند با مطالعۀ این کتاب، نکات در خور توجهی را در زمینۀ تعامل و همزیستی مسالمت آمیز میان پیروان مذاهب اسلامی دریابند».