سفره اطعمه میرزا علی اکبرخان کاشانی (آشپز مخصوص ناصرالدین شاه)

کتاب «سفره اطعمه» تألیف میرزا علی اکبر خان کاشانی، آشپز مخصوص ناصرالدین شاه قاجار است و از فحوای مطالب و تبویب اثرش برمی آید که نه تنها در فن آشپزی صاحب مهارت و هنر بلکه انسانی فرهیخته و فاضل بوده است.

اطلاعاتی که درباره پیشینه اثر مذکور ذکر شده، از این قرار است: دکتر تولوزان فرانسوی که در آن زمان حکیم باشی دربار ایران بوده جهت تطبیق شیوه مداوای خود با سنن ایرانی و توفیق در معالجات، خود را نیازمند اطلاع از شیوه تغذیه ایرانیان و ترکیبات غذاهای معمول آن زمان یافت، لذا از میرزا علی اکبر خان خواست که رساله ای جامع در شرح غذاها و اجزا و شیوه ترکیب مواد، نیز در باب تهیه آشامیدنی ها و خوراکی های معمول ایرانی تدوین کند.

اصل این کتاب که مشخص نیست دست خط مولف است یا از آنِ کاتب دیگر، به خط نسخ زیبا و خوانا ولی نه چندان هنری در هشتاد و پنج صفحه رقعی کوچک نگاشته شده است.

دکتر تولوزان در بازگشت به پاریس این رساله را با خود از ایران برد و سال های بعد رضا قوام نژاد آن را در مجموعه شخصی فردی به نام ایکوسکی یافت و از آن عکسی تهیه کرد و در اختیار بنیاد فرهنگ گذاشت.

اما اثر پیش رو نخستین بار است که به شکل امروزین منتشر شده و نسخه ای که مبنای تصحیح و چاپ کتاب قرار گرفته، تفاوتی با نسخه مخطوط ندارد و متعلق به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به شماره 323320 و از مجموعه اهدایی دکتر منوچهر اقبال است.

متن کتاب در سال 1301 قمری مصادف با 1259 هجری شمسی یعنی حدود 130 سال قبل نوشته شده و لذا متن از معیارهای گفتاری و نوشتاری زمان ما چندان دور نیست و جملات و مطالب به سهولت قابل فهم است.

از طرفی کاتبان متعدد هم به نسخه نویسی این کتاب نپرداخته اند که نیازمند تطبیق و قدم گذاشتن به عرصه تصحیح انتقادی متن باشد، هم اینکه کتاب به خوبی از آسیب های طبیعی به دور مانده است.