رخصت مرشد: خراسان

آئین پهلوانی و منش های آن از دیرباز در خطه خراسان زبانزد خاص و عام بوده است و بسیاری پهلوانان و عیاران ایرانی که در طول تاریخ نیز برای خود نامی به یادگار گذاشته اند در این خطه پروش یافته و نام و سامانی به هم رسانده اند.

زندگی، منش و روش زیستی این پهلوانان نیز از دیرباز در قالب قصه ها و حکایت های متنوع نقل شده است و سینه به سینه به عنوان یک خاطره و یادکردی از گذشته در میان مردم چرخیده و به نیکی یاد شده است.

خسرو آقایاری در دهمین مجلد از مجموعه قصه های پهلوانی با عنوان «رخصت مرشد ۱۰. خراسان» به سراغ پهلوانان افسانه ای و نامدار این خطه رفته است و داستان هایی از زندگی و زیست آنها را از زبان بازماندگان و پهلوانان امروز این خطه روایت کرده است.

آقایاری در این کتاب شرحی از زندگی پهلوانانی چون عبدالرزاق بیهقی، اکبر خراسانی، پهلوان غریب، پهلوان مفرد قلندر، محمد مالانی، درویش اکبر طلبه، کلب رضا فخار، عبدالحسین مقدم و فریدون قفل ساز را مورد توجه قرار داده است و داستان هایی از آنها را به زبان حکایت و روایت داستانی آورده است.

این کتاب با نثری ساده و روان و امروزی و به دور از سختی های زبانی که مختص متون تاریخی است روایت هایی داستانی از پهلوانان خراسان و در واقع تاریخ پهلوانی در این دوره را بازگو کرده است که خط به خط آن جدای از جذابیت داستانی آکنده از دانسته های تاریخی است که نمادی است از اطلاع و دانش و پژوهش نویسنده.

آقایاری نخستین بخش از کتاب خود را با روایت حکایتی از دوران حکومت مغولان و سلطان ابوسعید در ایران آغاز می کند و داستانی از تدبیر وزاری ایرانی سلطان ابوسعید برای توسعه آئین پهلوانی و زورخانه ای به منظور بازپس گیری سلطنت ایران از مغولان را روایت می کند و در خلال همین روایت مخاطب با دلیل و پیشینه توسعه زورخانه ها در این خطه، شکل گیری و ساخت برخی از ادوات ورزش باستانی در ایران و نیز روایتی از شکل گیری مسابقات کشتی پهلوانی در ایران آشنا می شود.

در بخش دیگری از این کتاب نیز شرحی زندگی پهلوان نامدار ایرانی «اکبر خراسانی» از زبان فرزندش و در قالب یک روایت داستانی نقل شده است.

آقایاری برای شرح زندگی پهلوانان خراسان در کتاب خود، یک موقعیت ویژه داستانی را برای آنها خلق می کند و در دل آن ماجرای زندگی آن پهلوان را روایت می کند.

از نکات قابل توجه این کتاب باید به این نکته نیز اشاره کرد که بسیاری از اوراد و اذکار و منش ها و روش های اجرای کشتی پهلوانی و ورزش پهلوانی را در قالب داستان بازگویی می کند و به همین اعتبار این مجموعه را نه تنها بازخوانی زندگی و زیست پهلوانان ایرانی که می توان روایتی مستند از شکل گیری روش و منش ورزش پهلوانی در ایران نیز دانست.