تجربه دینی در فرهنگ اسلامی

تجربه دینی با کلمات و اصطلاحات گوناگون از قبیل احوالات باطنی و معنوی، کشف و کرامات، مکاشفات صوری و معنوی، وحی و الهامات، نبوات و منامات، کشف المحجوب و رفع حجاب، خوارق عادات، شهود و مشاهدات، معارف ذوقیه، علم حضوری، مقامات عرفانی و مانند اینها در فرهنگ اسلامی پیشینه قابل توجهی دارد، امّا چنان که باید و شاید به گونه شناسی آنها نپرداخته اند.

از آنجا که قرآن، روایات و احوالات عالمان و عارفان (سالکان) سه منبع مهم فرهنگ اسلامی است، این سه منبع در کتاب حاضر به ترتیب جستجو شده است. در بخش اول مباحث چیستی تجربه دینی از نظر تبار شناسی، روان شناسی تجربه دینی و مبادی تجربه دینی در فرهنگ اسلامی طرح شده است. انواع تجربه دینی براساس الهام از طبقه بندی شش گانه دیویس از تجربه دینی؛ یعنی تجارب شبه حسی، تفسیری، وحیانی، احیاگر، عرفانی و مینوی است. البته در این پژوهش، تجربه تفسیری حذف شد و تجارب مینوی و عرفانی نیز به دلیل قلّت موارد آن در یک فصل تلفیق شده است. بنابراین انواع تجربه دینی در هریک از بخش های قرآن، روایات و احوال سالکان در چهار فصل تجارب شبه حسی، احیاگر، وحیانی و عرفانی ـ مینوی تنظیم شده است.

شاید مهم ترین هدف این مجموعه افزون بر مباحث معرفت شناختی، ایمان آوری است: حکایات و رویدادهای تجربه دینی آن چنان دلنشین است که مخاطبان را با خود به سوی آسمان می برد و پنجره ای فراسوی طبیعت به سوی آدمی می گشاید... .