قرآن و مسئله اکراه در دین: با تاکید بر نقد شبهات

یکی از آیات گهربار قرآن کریم، آیه 256 سوره بقره است: «لا اکراه فی الدین قد تبیّن الرشدُ من الغی؛ هیچ اکراهی در [پذیرش] دین نیست، [چرا که] به یقین [راه] هدایت از گمراهی، روشن شده است.» این آیه شریفه که عهده دار بیان «عدم اکراه در دین» است، به دلیل سبک و سیاق بیانی اش و با توجه به شبهات و مسائل پیرامون آن هرگز رنگ کُهنگی به خود نگرفته و در هر برهه و دوره ای از زمان که بیان شود، تازگی و طراوت دارد.

در مورد این آیه پرسش هایی چند مطرح می شود: مقصود خداوند از این آیه چیست؟ اکراه به چه معناست؟ معنای «لا» در «لا اکراه فی الدین» چیست؟ دین، رشد و غیّ به چه معناست؟ رابطه این فراز از آیه با فراز قبل و بعد از آن چگونه است؟ رابطه این آیه با آزادی عقیده و اختیار و ارتداد چیست؟ چرا از یک سو خداوند، انسان را در این انتخاب راه سعادت، آزاد قرار داده و به اختیار او در این مسیر رسمیت داده، اما به مجرد آنکه وی راهی غیر از اسلام برگزید و مرتد شد، او را به شدت مجازات می کند؟ این آیه چگونه با جهاد ابتدایی جمع می شود؟ جهاد ابتدایی چگونه با آیه «لا اکراه» که بر آزادی دین تأکید می کند، سازگاری دارد؟

دکتر حسین کامیاب، عضو هیات علمی دانشگاه ولیعصر(عج) رفسنجان در کتاب «قرآن و مسأله اکراه در دین»، با دقت و موشکافی و تتبع در قرآن و منابع روایی و تفسیری، به این سئوالات و شبهات پاسخ می دهد.