این کتاب مشتمل بر شروح و حواشی استاد بر نهایه الحکمه است. این اثر پس از سال ها تدریس نهایه، با قلم خود استاد به زبان عربی فصیح و سلیس نگاشته شده است. آقای علی اوجبی این کتاب را با عنوان ترجمه نهایه الحکمه و تعلیقات استاد مصباح یزدی ترجمه کرده،
بدایه الحکمه و نهایه الحکمه نخستین کتاب های درسیِ منظم در باب فلسفه هستند که در حوزه نگاشته شد، و استاد مصباح نخستین کسی است که به شرح نکات مجمل و مبهم این دو کتاب همت گماشته است. چنان که خود در مقدمه کتاب، پس از شکرگذاری به درگاه خداوند به خاطر نعمت مصاحبت با علامه(رحمه الله) و استفاده فراوان از محضر ایشان، و ضمن گران قدر و نفیس شمردن نهایه الحکمه، می گوید پس از مدت ها افتخار تدریس این کتاب، در صدد برآمده است تا برای توضیح مطالب و تسهیل طریق وصول به آنها، بعضی مطالب را از کتب سایر حکما بر آن بیفزاید و در عین حال برخی اموری را که فهم یا پذیرش آنها برایش دشوار است بیان نماید، و به دلیل این دشواری نیز اشاره کند.
اظهار فوق از سر نهایت تواضع و احترام نسبت به استاد (علامه طباطبایی) است وگرنه در این تعلیقات، هم نظرات و مقاصد مرحوم علامه بیان شده است، هم ـ در نهایت تواضع و فروتنی ـ نقد علمی و نظریات جدید خود استاد ارائه گشته است.
مترجمِ اثر می نویسد استاد مصباح در این کتاب، در هر بحث اقوال و عین کلمات حکما و متکلمان و عرفا را به گونه ای نقل کرده که خواننده را از مراجعه به آنها بی نیاز می سازد; در برخی مسائل به تفصیلْ زمینه های تاریخیِ بحث را بررسیده اند، که این امر مخاطب را در فهم اصل مسئله یاری می دهد; مقدمات ضروری برای درک هر بحث را تشریح کرده اند; ارتباط مسائل و مباحث را روشن ساخته اند; همچنین به دلیل آشنایی با مباحث فلسفی غرب، گاه در قالب بحثی تطبیقی به نقل و نقد آرای اندیشمندان غربی پرداخته اند.
بی تردید تعلیقه استاد مصباح، یکی از بهترین منابعی است که برای شرح یا استفاده از دو کتاب پرارج بدایه الحکمه و نهایه الحکمه به کار می آید، و در عین حال مدخلی است برای تأمل در برخی از مباحث حکمت متعالیه