زبان و سیاست

با مفهوم تحلیل گفتمان و کاربرد آن در سیاست در کلاس درس استادِ فرزانه خویش جناب آقای دکتر فردوس آقا گل‌زاده، استاد گران­سنگ گروه زبان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس آشنا شدم.
با راهنمایی­های ارزنده ایشان پایان‌نامه خود را نیز پیرامون گفتمان انتخاب نمودم. اما یکی از دغدغه­های همیشگی اساتید، کمبود کتاب­هایی در این حیطه به زبان فارسی بوده است. البته پس از انقلاب اسلامی ایران، در حوزه علوم انسانی، خاصه زبان­شناسی و علوم سیاسی، کتب فراوانی تألیف و یا ترجمه شده است.

با رشد سریع رشته زبان­شناسی در ایران، این رشته توانسته برای خود بین متخصصین جای باز کند. کتب فراوانی در حیطه­های مختلف زبان‌شناسی به رشته تحریر درآمده است. اما یکی از دغدغه­های مسئولین و در رأس آن‌ها مقام معظم رهبری مدظله و نیز اساتید و خبرگان این حیطه، توجه به زبان ملی و آسیب­های احتمالی زبان­های خارجی می­باشد. برای نمونه، ایشان در بیاناتی فرمودند که در ایران «تهاجم به زبان زیاد است». مثلاً «اسم فارسی را با خط لاتین می­نویسند».

این دغدغه یکی از مهم­ترین مسائلی است که در حیطه زبان و سیاست از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. از دیگر مواردی که بنده را به ترجمه کتاب حاضر تشویق نمود، بررسی و تحلیل نحوه استفاده قدرت­های بزرگ سیاسی از جمله آمریکا از زبان و در نتیجه متقاعدسازی برخی دولت­ها برای حمله به دیگر کشورها است که کتاب حاضر در فصل اول به این موضوع پرداخته است.

در ترجمه کتاب پیش رو با مشکلات فراوانی مواجه بودیم. اصطلاحات تخصصی نمونه­ای از این مشکلات می­باشد که گاهاً هیچ معادلی در فارسی برای آن‌ها نداشتیم. برای فهم بهتر کلمات تخصصی از بخش «یادداشت‌ها» استفاده شده است. همچنین در انتهای کتاب کلمات تخصصی و معادل­های فارسی آن برای کمک به درک بهتر موضوع و سهولت متن گنجانده شده است. در برخی موارد واژگان بسیار زننده­ای برای تشریح علمی موضوعاتی چون «زبان تابو» و «خویش سانسوری» در کتاب وجود داشت که مترجم تلاش نموده است تا حد امکان از آنان دوری جوید. ولی در موارد بسیار معدودی برای انتقال پیامِ نویسنده، مجبور به به‌کارگیری واژه­گانی نه چندان مناسب شده است