نظریه پردازی معیار و شاخص ارزش و اعتبار اندیشه به شمار می رود به گونه ای که بدون نظریه پردازی هرگز نمی توانیم به ارزش علمی دانش پی ببریم و از اعتبار علمی پدیدآورندگان آن اطمینان حاصل کنیم.
در فصل نخست این کتاب نظریه و نظریه معیار مطرح می شود. در این فصل مفهوم شناسی نظریه، نظریه پردازی، نظریه معیار و معیار نظریه پردازی تبیین می شود و در مباحث مختلف معیارهای ناظر بر ساختار نظریه پردازی، محتوای نظریه پردازی، اشخاص نظریه پرداز و اصالت نظریه را به طور کامل واکاوی می کند.
فصل دوم ارکان نظریه پردازی نام دارد که رکن نخست مبادی تصوری و تطبیقی، رکن دوم طرح و برنامه، رکن سوم عناصر کلیدی نظریه پردازی و رکن چهارم عینیت بخشیدن به نظریه در میدان عمل را شامل می شود.
فصل سوم اثر الگوها و مراحل نظریه پردازی نام دارد که الگوهای نظریه پردازی و مفهوم شناسی این الگوها و مراحل نظریه پردازی ذکر می شود که نویسنده در واقع 14 مرحله را به طور کامل بررسی کرده است.
فصل چهارم روش ها و رویکردهای نظریه پردازی است که نویسنده روش های نظریه پردازی را با رویکردهای مختلف به طور کامل واکاوی می کند.
فصل پنجم دارای عنوان عوامل مؤثر بر نظریه پردازی است. 8 یا 9 عامل مختلف در این فصل مطرح می شود و در نهایت جمع بندی و نتیجه گیری را در برمی گیرد.