صدرالمتألهین با الهام از مضامین و مباحث وحی انقلابی در خودشناسی به پا کرد و در واقع معرفت های ارزشمندی در زمینه مسئله نفس در دو قوس نزول و صعود به ارمغان آورد.
در واقع ملاصدرا هم نوا با ظواهر کتاب سنت ثابت کرد که نفس از پایین ترین درجات هستی بر می خیزد و به تدریج عوالم برتر را فتح می کند و در رسیدن به مقصد و مقصود هستی از پای نمی نشیند. نفس تا به درجه مقصود و بالاترین حد نرسد، دست از تلاش بر نمی دارد.
کلیات و مفاهیم در فصل اول این کتاب مطرح شده و در فصول دیگر درباره اصول و مبانی فهم متون دینی در مسائل اعتقادی و مفاهیم در حکمت متعالیه بحث می شود.
فصل دوم کتاب با عنوان حرکت جوهری نفس و حکمت متعالیه می باشد. در این فصل دوباره مبانی و مبادی حرکت جوهری نفس در حکمت متعالیه و نحوه هجوم نفس در حکمت متعالیه طرح بحث می شود. در فصل دوم اشارات بیشتر به براهین حرکت جوهری نفس، اشکالات حرکت جوهری نفس و جمع بندی و نتایج و دستاوردهای آموزه حرکت جوهری نفس مطرح می شود.
فصل سوم حرکت جوهری نفس در کتاب و سنت است. در این فصل از حیث کتاب و سنت به ادله نقلی حرکت جوهری نفس مطرح شده و در پرتو کتاب و سنت آموزه حرکت جوهری نفس ارزیابی می شود.
نویسنده به مباحثی مانند نگاه قرآن و سنت به مسئله حرکت جوهری نفس به چه صورت است و اشکالات عمده در این بخش، اشاره می کند و همچنین اشکالات حدود حرکت جوهری نفس در کتاب و سنت، به طور کامل در این کتاب بیان شده است.
این کتاب پژوهشی در قلمروی علم و نفس فلسفی است و هدف اصلی نویسنده ارائه تبیینی گویا و آشکار برای حرکت در ساحت جوهر نفسانی است.