امامان معصوم (ع) علاوه بر جانشینی پیامبر و رهبری دینی و سیاسی جامعه شیعه، به عنوان مهم ترین استادان علم در جامعه اسلامی به شمار می آمدند و از مقبولیت علمی بالایی برخوردار بوده و بیشترین شاگردان را داشتند و قوی ترین جریان علمی را رهبری می کردند و در برخی از زمان ها مهم ترین مراجع علمی برای دانش پژوهان و استادان علوم به شمار می آمدند.
تا دهه 130 هجری ـ که مسلمانان عامه که بعدها اهل سنت نامیده شدند، وارد مرحله تحریر و نگارش علوم اسلامی شدند ـ امامان شیعه و شاگردان آنها تنها کسانی بودند که قلم به دست گرفته و کتاب نوشته بودند و علوم اسلامی چون قرائت، تفسیر، فقه، حدیث و تاریخ را به صورت نگارش شده در اختیار داشتند. آنان در شکل دهی اسلامی به علوم ترجمه شده نیز سهم بسیار بزرگی ادا کرده و از بسیاری از انحرافات پدید آمده در عرصه خداشناسی، پیامبرشناسی و فقه جلوگیری کردند.