کلام و جامعه: تاریخ اندیشه دینی در صدر اسلام در سده دوم و سوم هجری - جلد اول

کـلام و جامعه در قرن دوم و سوم هجری ، اثر جاودانِ فان اس مشتمل بر شش جلد است . مجلدات این اثـر بـه تـدریج طی سال های 1991 تا 1995 به چاپ رسیده است. شمار مجموع صفحات این مـجلدات 3760 صـفحه است .

کتاب از سه بخش عمده مقدماتی، تاریخی و تبیین نظام های کلامیِ اندیشمندان قرون دوم و سوم هجری در جـهان اسـلام تشکیل شده است.
جلد نخست کتاب به مقدمات تاریخی و ملاحظات روشی مـؤلف اخـتصاص یافته است.
مجلدات دوم تا بخشی از جلد چـهارم بـیان مـسائل تاریخی و توصیف تحول و تطور کلام با مـحور قـرار گرفتن مناطق مختلف جهان اسلام، در این مقطع تاریخی است.
بخش دیگر جلد چـهارم، تـبیین نظام های کلامی و شرح و بیان مـسائل آنـها است .
اگـر در مـجلدات دوم، سـوم تا بخشی از جلد چهارم بیان تـاریخی غـلبه دارد، در بخش دیگرِ جلدِ چهارم بیان نظری و مفهومی حاکم می گردد. به این تـرتیب کـتاب فان اس از دو ویژگی توصیفی و تحلیلی بـرخوردار است.

مجلدات پنجم و شـشم هـم به متون کلامیِ این دوره اخـتصاص یـافته است و غرض از آوردن آن ضمن این که بیان مصادیق و نمونه هایی است از آنچه به طور خـاص در جـلد چهارم در خصوص نظام های کلامی آورده شـده اسـت، جـمع آوری و تأمین منابع و مـواد مـناسب برای خوانندگانی است کـه خـود مایلند به طور مستقل در این مقطع و مسائل آن کنکاش کنند و حتی آراء و استنباط مؤلف را مورد جـرح و نـقد و تعدیل قرار دهند.
نویسنده مؤکدا تـوصیه دارد کـه متن های جـلدهای پنـجم و شـشم به طور پیوسته بـا توصیفی که از نظام های کلامی در سایر مجلدات آمده است، خوانده و مقایسه گردد.

کتاب کلام و جامعه در سده های دوم و سوم هجری با زیر عنوان تاریخ اندیشه دینی درصدر اسلام ترجمه آقایان فرزین بانکی و احمدعلی حیدری و ویراستهٔ علمی آقای سید محمدرضا بهشتی به همت انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب منتشر شده است.