مجموعه «معرفت نفس» حاصل دروس اخلاقی مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مظاهری درباره «خودشناسی» می باشد. که با نگرش اخلاقی - تربیتی به این موضوع، القاء گردیده است. نگاه استاد به موضوع معرفت نفس، بیشتر جنبه اخلاقی و از جهتی، جنبه قرآنی و روایی دارد و از این رو بررسی های ایشان در این موضوع را باید نوعی شناخت نفس از دیدگاه قرآن و عترت خواند. مطالب این کتاب، روان و به دور از اصطلاحات پیچیده علمی بوده و نکات خاص علمی نیز به صورتی سلیس و در قالبی اخلاقی مطرح شده است.
جلد چهارم این مجموعه، به دو موضوع مهم و بحث برانگیز در زندگی انسان، یعنی «جبر و تفویض و اختیار» و «قضا و قدر» اختصاص دارد.