فقه و زندگی 10: احکام و آداب مسکن

از نظر اسلام، انسان باید در شرایطی زندگی کند که بتواند بهتر عبادت کند و خود را برای زندگی اخروی آماده نماید؛ این گونه نیست که فرد پرهیزگار حتما باید در جایی تنگ و تاریک و محروم از امکانات زندگی کند. قرآن آن لذتی را حرام کرده که آرامش را از آدمی می گیرد و برای او بدبختی و نگرانی به دنبال می آورد.
خانه ای که تجملات و تشریفات آن ما را از سرای جاوید غافل نماید آرامش و آسایش به ارمغان نمی آورد، بلکه چون باتلاقی صاحبش را در آلودگی های خطرناک فرو می برد.

سیر تاریخی خانه سازی، که از وضع بسیار ساده ی غارنشینی شروع شده و به شکل پیچیده ی کنونی در آمده است، زندگی در خانه را با مشکلات عدیده ای مواجه کرده است. علی رغم استحکام خانه های امروزی، کمتر فردی است که در آن ها احساس آرامش نماید.

از دیدگاه خواجه نصیر الدین طوسی، اصول مهم خانه سازی عبارت است از: بنیادی استوار، تامین نور و برخورداری از نسیم و هوای ملایم، پرهیز از تکلف، اشرافیت و رفاه زدگی، تفکیک محل سکونت خانواده و میهمانان، وسعت و فراخی بنا، مراعات حال همسایگان، پرهیز از مجاورت با اهل شر و فساد، تامین مصالح از طریق حلال و اجتناب از غصبی بودن زمین و مکان خانه.

از دیدگاه قرآن اگر انسان در خانه ی خویش به گناه و اسراف روی آورد، اگر چه مسکنی استوار هم داشته باشد زمینه های سقوط و هلاکت خویش را فراهم نموده است.

در نوشتاری که پیش رو دارید تلاش شده مسایل مربوط به مسکن با الهام از منابع قرآنی، روایی، دیدگاه های شرعی فقها و سیره بزرگان دین مورد بررسی قرار گیرد.