دین پژوهی تجربی (پژوهش هایی در شناخت حیات اجتماعی دین در ایران)

«دین پژوهی تجربی» مجموعه 11 مقاله در مطالعه تجربی - نظری حیات اجتماعی دین در میان ایرانیان است که به قلم دکتر محمدرضا طالبان، عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی پژوهشکده امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی به رشته تحریر درآمده است.

کتاب «دین پژوهی تجربی» مجموعه مقالاتی است که به تحلیل تجربی دین داری در ایران می پردازد. در این کتاب، طالبان به چندین پرسش محوری در جامعه شناسی دین پرداخته و تلاش کرده پاسخی درخور و علمی به آنان بدهد و هر کدام از مقالات این کتاب، در محوریت یکی از این پرسش ها نگاشته شده است.

مؤلف در مقدمه ای که بر این کتاب نگاشته است، موضع تحقیقی خود را با بررسی رویکرد های گوناگون دین پژوهی علمی به روشنی تبیین و به تعبیری روش شناسی خود را تدقیق نموده است. وی با اشاره به تفکیک موجود میان تحلیل های نظری و پژوهش های تجربی در دین پژوهی، موضع خود را دین پژوهی تجربی دانسته و بیان می کند وظیفه اصلی دین پژوهی تجربی در علوم اجتماعی شناخت تجربی حیات اجتماعی دین از طریق رجوع سازمان یافته و برنامه ریزی شده به واقعیت متحقق اجتماعی است.

از موضوعات فصول این کتاب، که هر کدام مقاله مستقلی می باشد می توان «تبیین اعمال مذهبی: مدلی نظری و آزمونی تجربی»، «ارزیابی تجربی تئوری محرومیت در تبیین دین داری»، «خانواده، دانشگاه و جامعه پذیری مذهبی»، «تعهد مذهبی و تعلق سیاسی»، «دین، کنترل اجتماعی و کج روی (بررسی تجربی)» و «افول دین داری و معنویت در ایران: توهم یا واقعیت» را نام برد.

از ویژگی های منحصر به فرد این کتاب داشتن آزمون های تجربی است که ظرف 11 سال (از سال 1377 تا 1388) بدست آمده است و این، خصوصاً از منظر علوم اجتماعی، پژوهش را دارای وثاقت علمی بسیار می کند.