گزیده کتاب

در بخشی مقدمه این اثر می خوانیم: «علوم انسانی اسلامی که «مجموعه های معرفتی حاصل از گزاره هایی نظام مند و برخاسته از همه منابع شناخت مورد تأیید عقل، مرتبط با ماهیت فرافیزیکی انسان در عرصه گزاره های توصیفی اسلام (در راستای چگونگی، علل و پیامدهای صفات روحی و فعالیت های ارادی انسان اعم از ذهنی و رفتاری در سطح فردی و اجتماعی به منظور شناخت، پیش بینی) و عرصه توصیه ای (در مسیر هدایت، مدیریت انسان و جامعه بشری به سوی کمالات معنوی مورد نظر اسلام)» می باشد؛ در دو دهه گذشته مورد عنایت رهبری معظم انقلاب بوده و بر تحقق آن به طور مکرر اصرار ورزیده اند؛ تا جایی که در مهر 88 در جمع بانوان قرآن پژوه، یکی از محور های مهم قرآن پژوهی را، استخراج مبانی علوم انسانی از قرآن دانستند و تأکید کردند: «اگر این کار انجام شود پژوهشگران با استفاده از مبانی قرآنی و همچنین استفاده از برخی پیشرفتهای علوم انسانی، می توانند بنای رفیع و مستحکمی را از علوم انسانی بر پایه آموزه های قرآنی بنا نهند» چرا که قرآن کریم مرجع حل تمامی چالش های نظری و عملی، دنیوی و اخروی، در ابعاد فردی، اجتماعی، داخلی و جهانی است و هر امری که به شکلی مرتبط به هدایت انسان باشد و در سعادت یا شقاوت آدمیان تأثیری در برداشته باشد ناگزیر قرآن تبیان آن است که باید با فرایندی اجتهادی توأم با استنطاق آیات قرآنی، چنین علومی را با تأسیس یا تهذیب بنا نهاد.

در تحقق این توصیه ها برخی از مراکز و محافل علمی اسلامی همت خویش را صرف تأسیس علوم انسانی اسلامی گذاشتند؛ یکی از این مراکز مهم در کشور، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است که در این زمینه ده ها کتاب و صد ها مقاله علمی منتشر نموده است. اما این فرایند همچنان باید پیگیری شود تا از رهیافت و مداقه صاحب نظران، ابعاد گوناگون اسلامیت این علوم دقیق تر و عمیق تر و با متون و مبانی دینی سازگارتر شود و به تدریج شکوفایی و بالندگی لازم را بیابندو به کمال برسند.

کتاب های پیش رو در صدد واکاوی علوم انسانی اسلامی از منظر قرآن کریم است؛ همان طور که اشاره شد قرآن کریم به مقتضای نسبتی که با حقیقت انسان و کمال ابدی او دارد، در صدد اصلاح همه جانبه فرد و جامعه و رساندن همگان به کمال حقیقی است از این رو مهم ترین منبع کشف نظریه های اسلامی در عرصه علوم انسانی است؛ چرا که قرآن مجید کتاب هدایت به سوی سعادت دنیا و آخرت انسان است و در برابر هر نظر، نظریه و مکتبی که در باب سعادت آدمیان نظری داشته باشد؛ موضعی خاص را دارا است؛ از این رو مفسران، جمله “تبیاناً لکل شئ” (نحل/89) را به معنای بیان کننده تمامی آنچه انسان در مسیر هدایت و سعادت نیاز دارد، دانسته اند و این امری است که علوم انسانی سکولار نیز در قلمرو این جهانی مدعی تحقق آن است.