عقل و روش پژوهش عقلی؛ گستره و محدودیت

اصلی ترین منبع معرفت بشری، عقل، و مهم ترینِ روش های پژوهش برای دستیابی به معرفت، روش عقلی است. عقل کارایی بسیاری در دستیابی انسان به معرفت دارد. بدین رو روش عقلی در پژوهش، قلمروی بس گسترده است و کارایی بسیار دارد. عقل بر اساس کاربرد یا اصطلاح ویژه ی آن در معرفت شناسی و منطق، از سویی منبع معرفت بشری و بلکه از مهم ترین راه ها یا منابع معرفت است، و از سویی دیگر، دلیل عقلی، از دلایلی است که بخش گسترده ای از معرفت های بشری بدان مستند می شود، و سرانجام از جهت سوم روش عقلی در کنار دیگر روش ها در دانش روش شناسی همواره مد نظر و کانون توجه است.

در باب عقل و روش پژوهش عقلی، پرسش های بنیادی و ژرفی فراروی ماست که مسائل کتاب «عقل و روش پژوهش عقلی ـ گستره و محدودیت» از مهم ترین آنهاست: آیا منبع عقل، دلیل عقلی و شیوه پژوهش عقلی مطلقاً و همواره و در همه موارد و ساحت ها معتبر است، یا اعتبار آن به قلمرو و ساحت های ویژه ای اختصاص دارد؟ اگر عقل محدودیت دارد، ملاک محدودیتش چیست؟ در آنجا که عقلْ معتبر و حجت است، مسئله چه ویژگی یا ویژگی هایی دارد که عقل، دلیل عقلی و روش پژوهش عقلی در آن کارایی دارد؟ می توان گامی به عقب برداشت و پرسید اعتبار یا حجیت عقل به چه معناست؟ چرا عقل معتبر و حجت است؟ بلکه اصولاً عقل چیست و در معرفت شناسی چه معنایی از آن می توان در نظر داشت؟

این کتاب، این مسائل را می کاود و به پژوهش درباره ی چیستی عقل و روش عقلی، گستره، محدودیت و ملاک آن از نگاه عقل گرایان می پردازد و در واکنش بدانها راه حل هایی پیش می نهد.



عناوین فصول کتاب به شرح ذیل است:

فصل اول: عقل و روش عقلی؛ چیستی
فصل دوم: عقل و روش عقلی؛ اعتبار یا حجیت
فصل سوم: محدودیت های عقل یا روش پژوهش عقلی
فصل چهارم: گستره و محدودیت عقل؛ ملاک آن