آئین راستین (دوره چهار جلدی)

ارکان اصلی دین اسلام عقایدی است که خداوند همه مردم را به طور فطری بر آنها آفریده و بجز بر اساس آنها ، عمل بندگانش را نمی پذیرد . « اصول عقاید » وسیله تقرب به خدا بوده و باعث بهشتی شدن انسان در عالم آخرت است . در واقع شناخت و تصدیق و اقرار به این اصول ، پایه های اصلی معارف و عقاید الهی در مبحث اصول دین و معرفت است .

مجموعه حاضر یک دوره کامل از عقاید شیعه دوازده امامی است که عبارتند از توحید ، عدل ، نبوت ، امامت و معاد . مطالب کتاب با شیوه ای منطقی و دلنشین تنظیم شده و همه آنها به منابع اصلی دین یعنی آیات شریف قرآن و احادیث معصومین (ع) ، و همچنین نورانیت عقل سلیم و فطرت بشری مستند گردیده است .

نویسنده محترم در مقدمه کتاب ، خواننده را با چند گروه از احادیث معصومین (ع) آشنا می نماید که هر گروه به شکلی در به کار واداشتن فکر و اندیشه طالب حقیقت ، و راهنمایی به سوی کمال توحید و توحید کامل او را یاری می نماید . این گروه ها عبارتند از : روایاتی که اصل هر اعتقاد را توحید می دانند ، روایاتی که توحید را با رسالت و امامت همراه دانسته و آنها را جدایی ناپذیر می دانند ، روایاتی که اصول پنجگانه اعتقادی فطری را بیان می دارند ، روایاتی که اصول پنجگانه را دژ محکم الهی و عقیده پذیرفته شده می دانند ، و روایاتی که این اصول را اعتقاد سالم دانسته و پذیرنده آنها را سعادتمند می شمارد . نظر بر آن بوده که این مجموعه برای اقشار متوسط جامعه و دانشجویان کاربرد بیشتری داشته باشد لذا مولف گرانقدر با دقت فراوان از بین دلایل و قرائن بسیار به تعداد اندک بسنده کرده تا از خلاصه گویی فاصله نگرفته باشد .

اولین مجلد کتاب به اولین اصل از اصول عقاید یعنی « توحید » اختصاص دارد که خواننده را با سه جنبه اصلی توحید یعنی اثبات وجود خداوند ، وحدانیت و یکتایی خدا ، و صفات پروردگار آشنا می سازد و در ادامه مسئله « عدل » الهی را از منظر قرآن و روایات و سپس از نگاه عقل بررسی می نماید .

در فصل اول یک آیه ، هشت حدیث و پنج دلیل عقلی به نام های برهان نظم ، امتناع تصادف ، برهان استصقا ، برهان حرکت و برهان قاهریت برای اثبات وجود خداوند بیان شده است. وحدانیت پروردگار پس از ذکر دلایل قرآنی و روایی با هشت برهان ثابت شده ، و مبحث آشنایی با صفات خداوند به عنوان راه شناخت خدا نیز با ذکر هشت صفت ثبوتی و هشت صفت ثلبی ، توضیحات در مورد آنها و اثبات آنها مزین شده است .

موضوع دومین مجلد به اصل سوم یعنی « نبوت » اختصاص دارد که از سه جنبه اصلی مورد کنکاش قرار گرفته است : اثبات نبوت ، نبوت عام ، نبوت خاص . بر اساس اعتقاد ما پیامبران وسیله هدایت بین خداوند و بندگان هستند و راه معرفت و شناخت را به انسان ها آموزش می دهند . بخش اول کتاب به اثبات وجود پیامبران از منظر قرآن ، روایات ، سنت و حکم عقل پرداخته و پس از آن نبوت عام از پنج زاویه اصلی اثبات شده که عبارتند از : پیامبران اولوالعزم ، عصمت انبیا ، اختیار و انتخاب پیامبر معصوم ، راه شناسایی آنها و طبقات انبیا .

مبحث نبوت خاص در مورد وجوب اعتقاد به رسالت پیامبر اسلام (ص) است که با اتکا بر پنج موضوع به اثبات رسیده است :

شخصیت خانوادگی رسول خدا (ص) از حیث حسب و نسب ، اثبات نبوت آن حضرت به وسیله معجزه ابدی و دائمی قرآن کریم ، اثبات نبوت به وسیله معجزات دیگر از جمله معجزات هنگام ولادت ، پیش از بعثت و ... ، اثبات عصمت رسول خدا (ص) و همچنین مسئله خاتمیت ایشان به عنوان پایان دهنده سلسله انبیا .

« امامت » ، نیاز بشر به امام (ع) و موضوعات وابسته به آن اصل چهارم عقاید شیعه و موضوع مجلد سوم است . نیاز به امامت همچون نیاز بشر به پیامبر (ص) است زیرا امامت ادامه راه رسول خدا (ص) و کامل کننده اهداف آن حضرت است. این اصل به حکم عقل و فطرت به جانشین منتخب خدای متعال منحصر است تا راه صلاح را نشان داده اختلاف را پس از پیامبر از بین ببرد . از آنجا که اصل « امامت » از مباحث اختلافی در عقاید مسلمانان است اثبات آن با دقت و ریزنگری مولف به موضوعات پایه ای پی گیری شده و نظم مطالب برای رسیدن به نتیجه عقلایی بسیار مورد توجه قرار گرفته است . همچنین استنادات به قرآن و روایات معتبر و نگاه به مسئله امامت از دریچه عقل از جمله ویژگی های این گفتار به شمار می رود . این موضوع پس از تعریف امام و امامت در پنج فصل مورد کنکاش قرار گرفته است که عبارتند از : نیاز بشر به امام ؛ امامت انتصاب الهی یا انتخاب ؛ دوازده پیشوای هدایت و دلایل وجود آنها از متن قرآن و روایات شیعه و سنی و عقل ؛ شرایط و خصوصیات امام و امامت با نگاهی ویژه و علمی به مسئله عصمت ؛ وظایف امت در مقابل اهل بیت (ع) ؛ مسئله رجعت امامان (ع) . مولف پس از ذکر دلایل و قرائن ، و بیان شمه ای از فضایل اهل بیت (ع) ، ولایت مطلق حضرات معصومین (ع) را به اثبات رسانیده است .

« معاد » پنجمین اصل اعتقادی شیعه است که در این کتاب به صورت نسبتاً مبسوط مورد بررسی قرار گرفته است . اولین مبحث تعریف و اثبات معاد است که نیاز به آن بر اساس روش کتاب ، از دریچه قرآن ، روایات و عقل به اثبات رسیده است. آنگاه بحث مراحل قیامت و حالات انسان در آن عرصه بیان می گردد . این مرحله به چند بخش اصلی تقسیم شده که عبارتند از : مرگ ، جهان برزخ ، جهان درون قبر ، علائم قیامت ، محشر ، میزان ، محاسبه یا حسابرسی ، بررسی اعمال انسان ، حوض ،شفاعت ، صراط ، بهشت و دوزخ . همه این مطالب با استفاده از قرآن و روایات به صورت پی در پی ، و مستند به منابع اصلی شیعه بوده و انسان را با تمامی عرصات قیامت آشنا می سازد .

نکته قابل توجه برای مخاطبین کتاب این است که در جای جای این مجموعه ، متن کتاب اعتقادات علامه مجلسی و اعتقادات شیخ صدوق نقل شده و عقاید این دو عالم بزرگ شیعه فراروی خوانندگان قرار گرفته است .

« آیین راستین » پیشتر به زبان عربی و با عنوان « العقائد الحقه » منتشر شده است و کتاب حاضر ترجمه ای شیوا و دلنشین از آن است.