حضور عالمان برجسته شیعی در نهضت مشروطه از مسائل مهم و درخور پژوهش است. بویژه آنکه برخی از آنان در دفاع از مشروطه و برخی دیگر در مخالفت با آن به تلاش علمی و عملی برخاستند. علامه شیخ محمدحسین نائینی هرچند از عالمان طراز اول نهضت مشروطه نبود، اما نگارش «تنبیه الامه و تنزیه المله» که از سوی دو تن از فقیهان حوزه علمیه نجف، خراسانی و مازندارانی تایید شد، موجب گردید که نائینی به عنوان یکی از رهبران مشروطه واثر او در زمره مهمترین منابع در دفاع از حکومت مشروطه به مشار آید.
در این پژوهش مهمترین موضوعات مطرح در اندیشه سیاسی نائینی مورد بحث قرار گرفته و با دیدگاه مشروعه خواهان و مشروطه خواهان غربگرا مقایسه شده است. همچنین بر این نکته تاکید شده که نائینی فقیهی وارسته، مبتکر و دارای مبناست، طبعا در تحلیل افکار و نظرات او نمی توان مبانی فکری او را نادیده گرفت. اگر متشابهاتی در آثار او به چشم می خورد باید به محکمات برگردانده شود.