«فدک در تاریخ» به عنوان یکی از آثار مهم و ارزشمند آیت الله محمدباقر صدر درباره تاریخچه فدک است و مؤلف در این کتاب، سرگذشت فاطمه زهرا (س) پس از درگذشت پیامبر اسلام (ص)، گوشه هایی از سخنان وی و گفت وگوهایش با خلیفه اول درباره میراث انبیاء را مطرح و نیز تاریخچه جغرافیایی و سیاسی فدک و ارزش مادی و معنوی این سرزمین را بیان کرده است.
این اثر که در 5 فصل گردآوری شده، به تحلیل رویدادهای و روایات جریان فدک با نوشتاری منصفانه می پردازد و «بر صحنه قیام»، «معنای حقیقی و رمزی فدک»، «رقابت سیاسی خلفا با حضرت علی (ع)»، «گوشه هایی از کلام فاطمه الزهرا(س)» و «ارزیابی نهایی ماجرا» عناوین این فصول را تشکیل می دهند.
گزیده کتاب
این اشاره ای کوتاه به تاریخ آشفته فدک بود؛ تاریخی که روند مستقیمی ندارد و بر مدار یک قاعده نمی شود. در بیشتر موارد، هوس و آرزو سرنوشت فدک را رقم می زد و غرض ها و سیاست های حاکمان روزگار، وضعیت فدک را مشخص می کرد. با این حال، این تاریخ از میانه روی و درست کرداری خالی نبود و در برخی موارد فدک به صاحبان واقعی خود سپرده شد.
مسئله فدک در نظر جامعه اسلامی و سران آن، دارای اهمیتی بسزا بوده و از این رو، تصمیم گیری درباره آن به تناسب سیاست حاکمان تفاوت می کرده و به رویکرد عمومی خلیفه در برابر اهل بیت(ع) ارتباط داشته است. هر گاه خلیفه رویکردی سزاوار و اندیشه ای عادلانه داشته، فدک را به فاطمیان بازگردانده و هر گاه چنین نبوده، بازپس گیری فدک در ردیف نخستین کارهای خلیفه قرار داشته است.