کتاب نخل و نارنج، در خصوص شیخ اعظم، مرتضی انصاری (رحمهالله) تهیه و به صورت داستان گردآوریشده است. این اثر روایت شور و شوق شیخ اعظم، خاتم الفقها و المجتهدین، مرتضی انصاری که بهعنوان نگین درخشان علم و تقوا و ستایش میشود، پرداخته است.
اثرگذاری شیخ مرتضی انصاری بر جریان فقه شیعه مشهور است و تلاش مثال زدنی و ستودنی او در تربیت شاگردانی که ساختار علمی دین را قوت بخشیدند و شاگردان آن ها بعدها دنیا را تکان دادند بر همه مشخص است. شاگردانی که این عالم تربیت کرد، پرچمدار مبارزات سیاسی تاریخ سازی در خاورمیانه شدند؛ به عنوان نمونه میرزا محمدحسن شیرازی عهده دار زعامت دینی شیعیان شد و توانست در برابر قرارداد استعماری عصر ناصرالدین شاه فتوای مهم تحریم تنباکو را صادر کند و مردم را به مقاومت فرابخواند.
پیروزی میرزای شیرازی توانست راه را بر جنبش های بعدی فراهم کند و دیگر شاگردان شیخ انصاری در ربع نخست قرن چهاردهم هجری توانستند نخستین انقلاب 100 ساله اخیر را در منطقه خاورمیانه رهبری کنند. مکتب علمی و فقهی او شاگردانی چون امام خمینی (ره) داشت که اولین حکومت دینی در دوران غیبت کبری را بنا کردند.
وحید یامین پور درکتاب نخل و نارنج به سراغ روایت داستانی زندگی و زمانه شیخ اعظم، شیخ مرتضی انصاری رفته است. این کتاب در انتشارات کتاب جمکران منتشر شده است.
گزیده کتاب
شیخ لرزید و دانست که سید علی از چه چیز سخن میگوید. ـ در مدرس تو کسانی خواهند نشست که هر کدام بار بزرگی را در آینده به دوش خواهند کشید؛ بعضی هماکنون طفلاند و سالیانی بعد به تو خواهند پیوست. تو هم باید خود را باغبانی کنی و هم آنها را در باغ تو میرویند. پیشتر در رویا به تو گفته بودم از چشمه ای که مولایمان در قلبت به جوش آورده، دو رود برای همیشه جاری خواهد شد؛ آنطور که هر طالب علمی که بخواهد در زمره مجتهدان شریعت حقّه باشد، باید از آن دو رود سیراب شود؛ دو کتاب که عیار فقه اهلبیت خواهد بود. ـ و تا آن زمان چگونه خواهیم بود. ـ ما باهم خواهیم بود؛ حتی در همان آرامستان ابدی در باب القبله حرم مولایمان.